Albrecht Dürer và hành trình huyền thoại của biểu tượng Phục hưng

(Thethaovanhoa.vn) - Sống cách đây hơn 5 thế kỷ, Albrecht Dürer (1471–1528) là một biểu tượng của nghệ thuật thời Phục hưng ở Đức. Các tác phẩm lấy cảm hứng từ những chuyến đi trên đường của ông hiện đang xuất hiện trong một cuộc triển lãm lớn tại Aachen (Đức).

Chiêm ngưỡng những tác phẩm đẹp nhất của bậc thầy Phục hưng

A Night at the Louvre: Leonardo da Vinci là bộ phim tài liệu về cuộc triển lãm các tác phẩm của danh họa Phục hưng bậc thầy Leonardo da Vinci tại Louvre ở Paris hồi năm ngoái. Phim được Bảo tàng Louvre phát hành tại nhiều rạp chiếu trên khắp thế giới từ ngày 16/9 vừa qua.

Dürer đã tạo nên tên tuổi cho mình với tư cách là một nghệ sĩ đồ họa, họa sĩ, nhà toán học và nhà lý thuyết nghệ thuật. Ông đã được biết đến trên khắp châu Âu ngay cả khi còn sống và danh tiếng của ông vẫn tiếp tục cho đến ngày nay.

Biểu tượng của nghệ thuật Phục hưng

Dürer sinh ra tại thành phố Nuremberg của vùng Franconia, một trong những trung tâm nghệ thuật và thương mại mạnh nhất ở châu Âu trong suốt thế kỷ 15 và 16. Dürer học nghề với cha mình, một thợ kim hoàn, và với họa sĩ địa phương Michael Wolgemut - người có xưởng sản xuất tranh minh họa khắc gỗ cho các cuốn sách và ấn phẩm lớn.

Thời gian học việc của một thợ kim hoàn đã giúp Dürer rèn luyện kỹ năng thủ công xuất sắc của mình. Ông đã học cách làm việc với các bề mặt kim loại và áp dụng kiến ​​thức này để tạo ra các bản khắc bằng đồng nổi tiếng. Do đó, những bức tranh khắc gỗ và bản khắc đồng của ông đã được in với số lượng lớn và bán chạy ở Đức cũng như khắp châu Âu. Chữ lồng (một dạng "dấu triện") của ông có thể được tìm thấy trên tất cả các tác phẩm của mình - một dấu hiệu chất lượng và là tiền thân ban đầu của khái niệm bản quyền. Đến năm 30 tuổi, Dürer đã hoàn thành hoặc bắt đầu 3 loạt tranh khắc gỗ nổi tiếng nhất của mình về các chủ đề tôn giáo, gồm The Apocalypse (1498), Large Woodcut Passion (1497–1500) và Life of the Virgin (bắt đầu từ năm 1500).

Dürer sống trong thời kỳ chuyển giao giữa giai đoạn cuối thời Trung cổ và đầu thời kỳ hiện đại. Đó là thời kỳ có những biến động xã hội đáng kể, khi nhà thờ và tôn giáo ngày càng mất đi tầm quan trọng. Thay vào đó, vai trò của mỗi cá nhân trở thành mối quan tâm hàng đầu - ngay cả trong nghệ thuật. Hình ảnh mới của người đàn ông thời Phục hưng đã trở thành tâm điểm trong văn học, kiến trúc, hội họa và điêu khắc. Các tác phẩm của Dürer đã phản ánh những phát triển tuyệt vời của thời đó.

Cụ thể, tác phẩm Four Horsemen of the Apocalypse (tạm dịch: Bốn kỵ sĩ của Ngày tận thế) của Dürer được coi là một trong những kiệt tác của lịch sử nghệ thuật. Bản khắc bằng đồng Adam và Eve (1504), mà thành phố Aachen mượn từ Rijksmuseum ở Amsterdam (Hà Lan) để trưng bày, là tác phẩm nổi tiếng thế giới.

Ngoài ra, Dürer rất thích tự khắc họa mình, ví dụ như trong tác phẩm Self-Portrait in a Fur Coat (Chân dung tự họa trong chiếc áo khoác lông - 1500).

Cuộc sống đời thường của một nghệ sĩ lãng du

Niềm đam mê lớn của Dürer là đi du lịch và nó đã truyền cảm hứng cho các tác phẩm của ông. Cách đây 500 năm, từ năm 1520 đến năm 1521, ông đã du hành qua Rhineland và vùng đất trở Hà Lan sau này, nơi ông có được những nguồn cảm hứng sáng tạo mới. Ví dụ, bức Young Woman in traditional Dutch Costume (Thiếu nữ trong trang phục truyền thống của Hà Lan – 1521) được ông sáng tác trong thời điểm trên.

Với bức họa The Lying Dog (1520), Dürer bắt đầu sự sáng tạo không chỉ với những gì mới được khám phá mà còn với những motif hàng ngày. Các nghệ sĩ của thời kỳ Phục hưng châu Âu tập trung vào con người và cuộc sống hàng ngày của họ. Hơn bất kỳ nghệ sĩ Bắc Âu nào khác, Dürer đã tham gia nhiệt tình vào các hoạt động nghệ thuật tại Italy, cái nôi của văn hóa Phục hưng khi đó. Ông đã đến thăm đất nước này 2 lần, từ năm 1494 đến năm 1495 và một lần nữa từ năm 1505 đến năm 1507, tận mắt chiêm ngưỡng một số tác phẩm vĩ đại của thời kỳ Phục hưng Italy, cũng như các di sản cổ điển khác của khu vực.

Ảnh hưởng của màu sắc và thiết kế tại Venice có thể được nhìn thấy trong bức vẽ Feast of the Rose Garlands (1506), vốn được một thương nhân Đức sống ở Venice ủy quyền cho ông vẽ. Ở đó, Dürer đã phát triển mối quan tâm mới đối với hình dạng con người, thể hiện qua các nghiên cứu về khỏa thân và đồ cổ của ông.

• Chiêm ngưỡng những tác phẩm đẹp nhất của bậc thầy Phục hưng
• Đấu giá bức thư viết tay của danh họa Vincent Van Gogh và Paul Gauguin về 'giấc mơ phục hưng'

Những nghiên cứu về lý thuyết nghệ thuật của Italy cũng gây được tiếng vang sâu sắc với nghệ sĩ. Ông đã viết Four Books of Human Proportion (Bốn cuốn sách về Tỷ lệ con người) nhưng chỉ có cuốn đầu tiên được xuất bản lúc sinh thời (1528). Bên cạnh đó, ông còn có sổ tay nhập môn về lý thuyết hình học cho sinh viên (Underweysung der Messung -1525), trong đó có trình bày phương pháp tiếp cận khoa học về phối cảnh.

Trong hành trình của mình, Dürer luôn ghi nhật ký du lịch và qua đó giúp hậu thế có được cái nhìn sâu sắc về cách ông sống, những người ông đã gặp và điều gì đã làm ông kinh ngạc và truyền cảm hứng cho mình. Hàng trăm bức vẽ, thư từ và các mục nhật ký còn tồn tại của Dürer đã ghi lại chuyến du hành qua Italy và Hà Lan, đồng thời cho thấy quan điểm về khoa học và nghệ thuật của ông. Chẳng hạn, tác phẩm The Imperial Captain Felix Hungersperg được Dürer vẽ năm 1520, trong đó ông mô tả người mẫu của mình đến từng chi tiết, từ những lọn nhỏ của bộ râu.

Tài năng, tham vọng và trí tuệ nhạy bén, hiểu biết rộng của Dürer đã thu hút sự chú ý và tạo dựng được tình bạn của một số nhân vật nổi bật nhất trong xã hội Đức. Ông trở thành nghệ sĩ cung đình chính thức cho Hoàng đế La Mã Thần thánh Maximilian I và người kế vị Charles V, người mà Dürer đã thiết kế và giúp thực hiện một loạt các dự án nghệ thuật. Tại Nuremberg, Dürer được tiếp cận với một số nhà thần học và học giả xuất sắc của châu Âu, bao gồm Erasmus, Philipp Melanchthon và Willibald Pirkheimer, mỗi người trong số họ được người nghệ sĩ mô tả lại trong những bức chân dung sắc sảo. Đối với tòa thị chính của Nuremberg, nghệ sĩ đã vẽ Four Apostles (1526).

Dürer cũng tô đậm thêm hình ảnh của mình thông qua một số bức chân dung tự họa nổi bật được vẽ và in. Những tác phẩm này cho thấy ngay cả khi thành công, ông vẫn luôn mong muốn khẳng định thiên tài sáng tạo của mình.

Việt Lâm (tổng hợp)