ASEAN+3 định vị để phục hồi trước các cú sốc thương mại chưa từng có

Ngày 15/4, Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô ASEAN+3 (AMRO) đã công bố báo cáo thường niên Triển vọng Kinh tế Khu vực ASEAN+3 (AREO) 2025, trong đó nêu bật khả năng phục hồi và năng lực chính sách của khu vực để chống lại các cú sốc thương mại toàn cầu chưa từng có sau thông báo áp thuế toàn diện của chính quyền Mỹ vào ngày 2/4. 

Các mức thuế này đánh dấu sự leo thang mạnh mẽ của chủ nghĩa bảo hộ thương mại và đã gây ra sự bất ổn gia tăng vượt xa dự đoán của thị trường.

Nhà kinh tế trưởng của AMRO Hoe Ee Khor cho biết: "Việc Mỹ công bố mức thuế quan cao và áp dụng rộng rãi, cùng những diễn biến kể từ đó, đã làm tăng thêm nhiều lớp phức tạp cho triển vọng của khu vực ASEAN+3. Tuy nhiên, các nền kinh tế ASEAN+3 hiện nay có khả năng phục hồi và đa dạng hơn so với các cú sốc toàn cầu trước đây và có vị thế tốt hơn để điều hướng cú sốc thuế quan đang diễn ra".

Khu vực ASEAN+3 (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản) phải đối mặt với tác động không cân xứng từ các biện pháp áp thuế của Mỹ. 13 trong số 14 nền kinh tế thành viên phải chịu một số mức thuế quan hiệu lực cao nhất trong thông báo ngày 2/4, với mức trung bình có trọng số thương mại ước tính là 26% không bao gồm Trung Quốc. Các mức thuế quan này vẫn thay đổi và có khả năng sẽ tiếp tục thay đổi trong những tháng tới. Điều đó sẽ làm suy yếu động lực thương mại, phá vỡ chuỗi cung ứng và làm tăng sự biến động của thị trường tài chính.

Tuy nhiên, triển vọng khu vực ASEAN+3 được hỗ trợ bởi các yếu tố cơ bản có khả năng phục hồi. Trước khi Mỹ công bố mức thuế quan "Ngày giải phóng", AMRO đã dự báo khu vực này sẽ tăng trưởng trên 4% vào năm 2025 và 2026, được hỗ trợ bởi nhu cầu trong nước mạnh mẽ, đầu tư phục hồi và lạm phát thấp, ổn định. Tuy nhiên, các biện pháp thuế quan của Mỹ đã gây ra sự không chắc chắn đáng kể. Theo kịch bản ban đầu của "Ngày giải phóng", tăng trưởng của khu vực có thể giảm xuống dưới 4% vào năm 2025 và suy yếu hơn nữa xuống còn 3,4% vào năm 2026. Những dự báo sơ bộ này vẫn chịu tác động từ sự bất ổn vì chính quyền Mỹ liên tục điều chỉnh các biện pháp thuế quan của mình để ứng phó với phản ứng của thị trường và các biện pháp đối phó của các đối tác thương mại.

Mặc dù những cú sốc thương mại này sẽ đè nặng lên ASEAN+3, khu vực này đang bước vào giai đoạn mới với vị thế tương đối mạnh mẽ và khả năng phục hồi. Các nền kinh tế ASEAN+3 sở hữu không gian chính sách rộng rãi để giảm bớt những cú sốc trong ngắn hạn. Nhiều chính phủ có năng lực tài chính để cung cấp hỗ trợ có mục tiêu cho các lĩnh vực dễ bị tổn thương và duy trì nhu cầu trong nước. Các ngân hàng trung ương trong khu vực có đủ khả năng nới lỏng chính sách tiền tệ khi xét đến tỷ lệ lạm phát thấp và được neo giữ tốt, và có thể triển khai các công cụ thận trọng vĩ mô và các cơ sở thanh khoản để bảo vệ sự ổn định tài chính.

Trong những năm qua, nền kinh tế khu vực đã trở nên cân bằng hơn, với nhu cầu trong nước và thương mại nội vùng nổi lên như những động lực chính thúc đẩy tăng trưởng. Hơn nữa, khu vực này hiện được hỗ trợ bởi một thị trường xuất khẩu đa dạng hơn. Thị phần xuất khẩu của khu vực sang Mỹ đã giảm đều đặn trong những năm qua. Xuất khẩu sang Mỹ hiện chỉ chiếm 15% tổng kim ngạch xuất khẩu, so với khoảng 24% vào năm 2000. Thương mại nội vùng ngày càng sâu rộng và thị trường trong nước mở rộng nhanh chóng đã làm giảm sự phụ thuộc vào bất kỳ thị trường xuất khẩu đơn lẻ nào. Tiến bộ liên tục trong hội nhập khu vực và đa dạng hóa thương mại sẽ củng cố thêm khả năng của khu vực trong việc vượt qua tình trạng hỗn loạn toàn cầu.

Khi ứng phó với những rủi ro trong ngắn hạn này, ASEAN+3 nên tiếp tục hướng tới đạt được các mục tiêu phát triển để phục hồi tăng trưởng dài hạn đang trên đà suy giảm và củng cố khả năng phục hồi trước những cú sốc bên ngoài.

Allen Ng, Trưởng nhóm AMRO về giám sát khu vực, cho biết: "Việc tái cải cách cơ cấu và nâng cao năng suất là rất quan trọng để giải phóng tiềm năng tăng trưởng chưa được khai thác của khu vực. Đẩy nhanh quá trình số hóa, áp dụng các quá trình chuyển đổi xanh và thúc đẩy năng suất có thể giúp ASEAN+3 duy trì tăng trưởng bền vững, chất lượng cao".

Các ưu tiên trung hạn đến dài hạn chính bao gồm nâng cấp năng lực công nghiệp, đa dạng hóa sang các ngành công nghiệp và thị trường năng lượng tái tạo, thu hẹp khoảng cách đầu tư, tăng cường năng lực thể chế, tăng năng suất dịch vụ và hội nhập sâu hơn trong các lĩnh vực như dịch vụ và thương mại kỹ thuật số.

Bất chấp môi trường bất ổn hiện nay, ASEAN+3 đã chứng minh được khả năng chịu đựng và thích ứng. Như Khor đã kết luận: "ASEAN+3 đã chứng minh được khả năng phục hồi đáng kinh ngạc của mình nhiều lần trước những cú sốc toàn cầu. Trong bối cảnh thương mại bất ổn hiện nay, sự đoàn kết và hành động phối hợp sẽ là điều cần thiết. Không có bên nào chiến thắng trong một cuộc chiến thương mại- nhưng cùng nhau, chúng ta có thể trở nên mạnh mẽ hơn".