40 năm chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không": Chuyện ông "cứu sập"

Ông Thống nhớ về những ngày đêm cuối năm 1972

Tháng 6 năm 1972, trước nguy cơ đế quốc Mỹ leo thang B52 ra Hà Nội, Thành phố Hà Nội đã thành lập gấp "Tiểu đoàn" cứu sập, với nòng cốt là các công nhân Công ty Xây dựng nhà Hà Nội. Nhiệm vụ của tiểu đoàn là: cứu người còn sống ra khỏi nhà sập do bom thù, tìm thi thể người mất để tổ chức an táng và dựng lại gấp những cơ quan, xí nghiệp, bệnh viện để đảm bảo "nhịp đập" cho Thủ đô.

Tiểu đoàn chia làm 7 đại đội, gồm đơn vị thi công cơ giới, đơn vị thủ công và đơn vị hỗ trợ. Ông Thống quản lý đơn vị thi công cơ giới với các thiết bị cứu sập là xe tải và cần cẩu.

Ngày 18/12/1972, máy bay B-52 oanh tạc Hà Nội mở màn chiến dịch Linebacker II. Một khối lượng bom khổng lồ trút xuống Thủ đô, những mảnh bom B-52 rải lỗ chỗ như tổ ong khắp các tuyến đường. Mùi khói bom, chết chóc tỏa ra từ mọi ngóc ngách của thành phố.  

Tiểu đoàn cứu sập với gần 300 người hoạt động hết công suất. Ông Thống kể lại: "Chúng tôi tới Quán Thánh khi khu phố này chỉ còn lại những đống gạch vụn. Chúng tôi lao vào đào bới hiện trường để tìm người. Khi cẩu vừa múc kịch nền của một ngôi nhà, có tiếng người từ dưới vọng lên. Cẩu, cuốc, xẻng và cả tay trần, cả đội xô vào cố tạo một lỗ hổng để thông được không khí xuống bên dưới. Không lâu sau, 17 con người bị kẹt trong đống đổ nát đã được cứu sống và tất cả đều lành lặn.

Đêm trắng Khâm Thiên

"Gần 11 giờ đêm ngày 26/12, thành phố đột ngột cắt điện, ít lâu sau, chúng tôi nhận được hung tin, anh em đổ xô tới Khâm Thiên cứu người"- Ông thống bùi ngùi kể. 

Phố Khâm Thiên đêm đó mù mịt màu trắng bàng bạc của vôi vữa và khói bom. Tiếng rên rỉ khắp nơi, ai oán quặn người. Trong lần oanh tạc này của máy bay Mỹ, gần 2.000 ngôi nhà ở Khâm Thiên bị sập, trong đó có 534 nhà bị phá hủy hoàn toàn. Bom Mỹ đã giết 287 sinh mạng. 178 em bé trở nên mồ côi, trong đó có 66 em bé mồ côi cả cha lẫn mẹ. Có nhiều gia đình cả nhà không còn ai sống sót.

Công nhân đường sắt sửa chữa đường tàu bị máy bay Mỹ đánh phá

Đêm lạnh tê tái, nước mắt ròng ròng, ông Thống chạy bộ từ Khâm Thiên tới 67 Bà Triệu để xin Thành phố cấp thêm quan tài để khâm liệm đồng bào.

"Bình thường 1 xe tải chở 4 quan tài, nhưng trong đêm Khâm Thiên, một xe chở 8 quan tài. Quá nhiều người chết, chúng tôi chỉ có thể nhặt các bộ phận cơ thể cho vào quan tài. Chiếc nào "đầy" là đóng nắp, nâng lên xe chở đi mai táng" - ông Thống kể, giọng nghẹn ngào.

Người bị thương được đưa vào Xanh Pôn, người chết đưa ra nghĩa trang Cổ Nhuế. Sáng sớm ngày 27/12, nghĩa trang Cổ Nhuế rầm rập những chuyến xe chở thi thể người. 20 người thuộc Tiểu đoàn cứu sập hì hục suốt đêm để chuẩn bị hàng trăm huyệt mộ, mồ hôi như tắm giữa đêm Đông.

Thi thể từ bệnh viện Xanh Pôn, Cống Trắng, ngõ Thổ Quan quá nhiều khiến số lượng quan tài thành phố cấp không đủ. Có người kiến nghị tổ chức hố chôn tập thể nhưng lập tức bị bác bỏ, bởi mọi người thống nhất rằng, người dân phải được an táng theo đúng phong tục.