(TT&VH) - Trước thềm mùa giải 2012, yêu cầu tái cấu trúc công tác trọng tài (TT) là vấn đề bức bức thiết trong nỗ lực lấy lại hình ảnh của Vua sân cỏ cũng như để đáp ứng mô hình mới của giải. Loạt bài của TT&VH về TT chỉ là một góc nhìn khách quan nhằm góp phần làm cho công tác TT tốt lên. Dưới đây là cuộc trao đổi giữa TT&VH và cựu Còi vàng Dương Văn Hiền về những vấn đề liên quan.
* Chuyện thiết lập kỷ cương trong công tác TT là chuyện không thể chậm trễ. Trước hết, ông thấy vai trò của giám sát đã ổn chưa?
- Trước khi bàn về vấn đề này, tôi cũng là một giám sát (GS) trận đấu. Nhiệm vụ của GS là quan sát, kiểm tra và điều chỉnh các TT trước và sau các trận đấu. Ở khía cạnh đầu tiên, đó là việc chỉ vẽ về kinh nghiệm cầm còi, điều hành trận đấu lẫn các ứng xử trên sân sao cho hợp lý. Còn ở khía cạnh thứ 2, chúng tôi giám sát, quản lý TT để tránh những hướng đi sai của trọng tài trong quan hệ thiếu lành mạnh với CLB…
Tôi buộc phải thừa nhận rằng vai trò của GS với các TT vẫn chưa thực sự rõ nét. Chưa kể nhiều lúc, chúng tôi vẫn thiếu đi sự cảnh cáo nghiêm khắc với những sai lầm TT trong trận đấu. Nhưng nói đi phải nói lại, bây giờ chuyện tiếp xúc, quan hệ của TT với ai, chúng tôi không thể nào kiểm soát hết nổi. Chẳng lẽ GS lại quản lý cả điện thoại hay những phút riêng tư của từng người. Nên nhìn kỹ, GS ở thời gian tới sẽ phải mạnh tay, quyết liệt để điều chỉnh TT. Còn bản thân từng TT có tốt hay không lại là một chuyện khác, chỉ có họ mới biết phải làm gì cho tốt.
* Nhưng trách nhiệm của GS là phải trung thực, dũng cảm và công tâm trong nhận xét, báo cáo. Đấy là hạn chế lớn nhất của đội ngũ GS lâu nay, xin lỗi ông, chúng tôi buộc phải nói như thế?
- Có thể là như vậy, nói như các anh phân tích do hoàn cảnh mà ra cả. Tôi khẳng định chẳng có GS nào không muốn được nể trọng, không muốn tạo dũng khí cả.
Nhưng nói thế không có nghĩa là hiện nay bóng đá ta thiếu GS có chất. Vẫn rất nhiều người TT nhìn phải nể và sợ. TT đôi khi nhìn mặt GS để đưa ra thái độ lẫn cách hành xử. Nếu GS nghiêm khắc, có uy tín thì cách cầm còi của TT cũng chắc chắn, mạnh mẽ và công bằng hơn. Ngược lại, GS quá hiền lành, nhu nhược thì TT dễ cầm còi chểnh mảng và qua mặt.
* Làm bóng đá lúc này quan hệ rất phức tạp và khó phát hiện. Liệu một trưởng ban Trọng tài không quan hệ ân- tình với VFF, với TT hay các CLB sẽ làm nên tốt công việc?
- Tôi nghĩ việc thành lập ban TT chưa phải là yếu tố có thể thúc đẩy công tác TT tốt ngay lập tức. Quan điểm của tôi trong việc bầu trưởng ban TT cũng thế. Người có chuyên môn hay không chuyên môn cũng được, phải nằm trong ủy viên BCH VF hay không cũng không sao. Nhưng thiết nghĩ những người trực tiếp điều hành công tác phân bố-đào tạo TT phải hiểu về TT và xuất thân từ giới TT. Tôi rất tâm đắc với một câu nói của ông Lý Quang Diệu (cựu Thủ tướng Singapore –PV) rằng: “Tôi không phải là một người tài, nhưng tôi có năng lực quản lý người tài”. Trưởng ban TT mới cũng vậy. Ông ta có thể không phải là người có chuyên môn, nhưng phải biết cất nhắc người nào ngồi ghế đào tạo TT, người nào ngồi ghế phân công điều hành TT… Quan trọng nhất, người đó phải dám xử lý nghiêm minh, xử đúng người đúng tội nếu TT mắc sai lầm. Bởi trưởng ban TT dám tuyên chiến với tiêu cực, công tâm với anh em TT thì TT mới có thể an tâm theo nghề. Còn nếu trưởng ban TT mới cũng không có tư duy “cách mạng” triệt để công tác TT, thì mọi thứ lại đâu vào đấy, ai làm mà chẳng được. Tôi nghĩ trưởng ban TT phải quan hệ tốt với các đội bóng, với VFF và cả với cầu thủ. Vấn đề, không để tình cảm chi phối công việc, đã là công việc thì phải dựa theo luật mà làm.
* Hội đồng TTQG trước đây và bây giờ là ban TT vẫn chưa tạo được uy thế để khiến cho VFF phải vị nể, các CLB tôn trọng. Chứ Hiệp hội TT ở Anh có uy quyền và đủ sức ép BTC Premier League phạt các đội bóng, nếu các CLB xúc phạm TT?
- Tôi nói thật rằng công tác TT ở ta còn nhiều sai sót, đôi khi sai sót lớn, nghiêm trọng. Ở V-League có quá nhiều chuyện phức tạp và không thể giải thích bằng vài lời nói. Nói thẳng ra bóng đá VN đôi khi bị tình cảm, quan hệ ràng buộc.
Nhưng ngay cơ cấu tổ chức, điều hành thời điểm vừa rồi Hội đồng TTQG cũng chưa rõ mình thuộc cấp quản lý – điều hành cơ mà. Nói thế để thấy về chức năng và quản lý từ cấp trên với cơ quan quản lý TT còn lỏng, thì quyền lực và tiếng nói của TT cũng chưa có trọng lượng là dễ hiểu. Muốn ban TT được tôn trọng, VFF phải tạo hành lang pháp lý cho ban TT, đồng thời tiếng còi của TT phải tốt, cái tâm TT phải tốt thì các đội họ mới tôn trọng.
* Thời điểm tới lương tháng TT nâng từ 30 tới 50 triệu/tháng. Liệu biện pháp đó đã đủ giúp TT không phân tâm từ “văn hóa phong bì” từ các CLB?
- Nhiều người nói ra sân sợ nhất TT. Nhưng thử hỏi “văn hóa phong bì” như thừa nhận do các ông bầu, đội bóng mà ra, và khiến một số nhỏ TT bị ảnh hưởng. Giờ nghề TT vốn là thứ đam mê của nhiều anh em, chứ ai cũng có công việc ổn định cả rồi. Đôi khi mức lương như thế có thể giúp TT tập trung tốt cho lĩnh vực, nhưng tránh sao khỏi những chuyện thị phi, những xao động từ chính chuyện “phong bì” mà các CLB đưa ra. Nếu các CLB không dung dưỡng chuyện xấu này, chưa chắc chuyện trên bị biến tướng trầm trọng như thế. Bởi thế việc VPF hay ban TT ra đời, tôi hy vọng việc chấn chỉnh cung cách làm bóng đá, đặc biệt vấn nạn biếu xén TT từ các CLB cũng cần được bàn thảo và có hình thức xử lý cho tốt và rốt ráo nhất.
* Bản thân ông có nhận ra chuyện về TT trở thành nỗi bức xúc cho toàn xã hội thời gian qua?
- Tôi từng làm TT rồi qua GS, cũng có lúc thấy nhiều đồng nghiệp thổi quá dở trong nhiều trận đấu. Họ sai sót về nhận định đã đành, nhưng nếu sai sót có hệ thống và ý đồ, những người còn lại như tôi và các TT khác sẽ bị ảnh hưởng. Thử hỏi lên mạng chỉ cần ghi “trọng tài bẻ còi” lên tới 60 triệu thông tin truy cập, thì xã hội sẽ nhìn về chúng tôi ra sao?! Bản thân tôi từng hết lòng trong nghề cũng đau lòng khi danh dự, tên tuổi của đồng nghiệp bị xã hội phê phán. Mong rằng ban TT sẽ thay đổi công tác TT từ trong ra ngoài, để ánh mắt thiện cảm và tôn trọng trở lại với người cầm còi. Lĩnh vực nào cũng có cảnh con sâu làm rầu nồi canh.
Thời gian gần đây tôi làm GS TT ở một số giải trẻ và giải tập huấn, tôi thấy nhiều TT trẻ thổi vững vàng và có năng lực tới bất ngờ. Điều đó chứng tỏ rằng nghề TT dù bị dư luận xã hội chỉ trích nhưng vẫn có rất nhiều người đeo đuổi. Hy vọng chúng ta sẽ giúp các TT trẻ này đi đúng đường. Bởi họ phát triển đúng lộ trình, việc có đủ TT cầm còi ở V-League là điều bình thường. Thực tế, nếu việc giám sát hay quản lý đôi khi quá cứng nhắc hay lại quá buông lỏng thì rất dễ khiến nhiều TT giỏi bị thui chột. Vì thế, tìm TT giỏi đã khó và đào tạo họ có chữ tâm thật sự và phát triển như mong muốn không phải là chuyện của một vài cá nhân có thể làm được.
* Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi!
MỘC MIÊN (thực hiện)