Trong quá trình hội nhập và hòa nhập, tiếng Việt đang đối diện với nhiều thách thức. Tương tự như các lĩnh vực khác trong xã hội, ngôn ngữ cũng sẽ tiếp nhận cả những yếu tố tích cực và không tích cực trong quá trình này.
Trong việc hòa nhập vào môi trường đa văn hóa, tiếng Việt đã xuất hiện hiện tượng lệch chuẩn trong cách sử dụng, đặc biệt là trong lối nói của giới trẻ. Trào lưu này thể hiện thông qua việc sử dụng từ ngôn ngữ nước ngoài xen vào câu chuyện, gây ra sự chêm xen, hay còn gọi là đệm, trong cuộc trò chuyện.
Ngôn ngữ có đang dần bị "ăn mòn". Ảnh: Gia đình
Ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt ý kiến và tương tác giữa con người. Mỗi người có khả năng linh hoạt trong việc lựa chọn cách sử dụng ngôn ngữ phù hợp với tình huống giao tiếp cụ thể. Trong quá trình trao đổi thông tin, người nói có thể lựa chọn duy trì một "mã ngôn ngữ" cố định hoặc chuyển đổi giữa các "mã" khác nhau để thể hiện mục đích và ý nghĩa của họ một cách tốt nhất.
Trong các cộng đồng sử dụng nhiều ngôn ngữ khác nhau, xuất hiện một loạt hiện tượng giao tiếp đa dạng như "trộn mã," "đệm ngữ," hay "từ chêm xen". Điều này ám chỉ việc chuyển đổi và kết hợp các yếu tố từ ngôn ngữ khác vào ngôn ngữ mục tiêu. Đặc biệt, khi tiếng Anh vẫn giữ vị trí chủ đạo trong cộng đồng người Việt và tiếng Việt, các từ, ngữ cảnh và cấu trúc ngôn ngữ từ tiếng Anh thường được đưa vào tiếng Việt để làm cho diễn đạt trở nên phong phú và hiệu quả hơn. Dù gọi là "trộn mã," "đệm ngữ," hay "từ chêm xen," tất cả những cách diễn đạt này đều phản ánh cùng một thực tế - sự sáng tạo và đa dạng trong việc sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp trong môi trường đa ngôn ngữ ngày nay.
"Sorry (xin lỗi) mày nha, tối qua papa (bố) với mama (mẹ) cắt cơm, money (tiền) hết sạch, chứ không thì tao đi overnight (thâu đêm) với tụi mày rồi. Từ đây tới chiều có chương trình gì, phone (gọi điện) cho tao một tiếng. See you! (Hẹn gặp lại)".
Nhưng liệu rằng Tiếng Việt có đang được sử dụng đúng cách với cách đệm từ này?. Ảnh: báo mới
Sử dụng một vài từ ngữ nước ngoài trong giao tiếp có thể là điều bình thường, nhưng một số bạn trẻ đã quá lạm dụng chúng mà dường như không cần thiết, điều này thực sự không thích hợp và gây cản trở cho việc truyền đạt thông điệp. Việc sử dụng một số từ ngữ tiếng Anh như "phone," "see you," "check," "interview," để làm cho giao tiếp sinh động có thể thích hợp trong một số trường hợp. Tuy nhiên, việc lạm dụng đến mức biến tiếng Việt và tiếng Anh trở nên lộn xộn và không cần thiết sẽ không làm cho cuộc trò chuyện trở nên mượt mà và dễ hiểu.
"Chà! Lại sắp đến ngày Va-linh-tinh (Valentine = Ngày lễ tình nhân) rồi!".
Đây là một cách "Việt hóa" cách đọc, tức là áp dụng cách phát âm của tiếng Việt vào các từ tiếng Anh, nhằm tạo nên những "âm tiết" tiếng Việt dễ nghe và hài hước. Tuy cách này vẫn giữ nguyên một phần âm thanh gốc, nhưng cũng tạo ra sự "nhấn nhá" mang tính giải trí. Tuy nhiên, có những trường hợp, đặc biệt là giới trẻ, đã tiến xa hơn bằng cách "Việt hóa" theo các cấu trúc lạ lùng và khác thường hơn. Điều này đã khiến nhiều người nghe không thể hiểu rõ ý nghĩa ban đầu. Người không biết tiếng Anh thì hiển nhiên sẽ bị bất ngờ, nhưng thậm chí ngay cả những người biết tiếng Anh cũng gặp khó khăn trong việc "giải mã" ý nghĩa của các cấu trúc này do sự ghép từ vô nguyên tắc.
Không ít lần bạn bắt gặp các bạn trẻ thường đan xen hai - ba ngôn ngữ cùng nhau trong cuộc trò chuyện. Ảnh: tiin
Cách diễn đạt này gần như dẫn người nghe vào một "mê hồn trận," khi họ phải đối mặt với sự không rõ ràng và khó hiểu trong cách ngôn ngữ được sử dụng. Hiện tượng này thể hiện sự đa dạng và sáng tạo trong việc sử dụng ngôn ngữ của giới trẻ hiện nay. Từ hai dạng trên, chúng ta có thể thấy rằng có nhiều kiểu viết và cách diễn đạt khác nhau trong giới trẻ ngày nay. Hiện tượng "trộn mã" trong ngôn ngữ vẫn tồn tại, tuy nhiên, sự "sáng tạo" qua cách đệm tiếng Anh vào câu văn với các mô hình kỳ lạ như vậy có thể mang đến sắc thái vui tươi và thú vị trong giao tiếp.
Phân tích câu chuyện này cho thấy tình trạng phổ biến của việc "đệm ngôn ngữ" trong giao tiếp hàng ngày, đặc biệt là trong giới trẻ. Tuy có thể có những trường hợp sử dụng một số từ tiếng Anh để làm cho diễn đạt sinh động hơn, nhưng lạm dụng việc "đệm" ngôn ngữ nước ngoài có thể dẫn đến sự mất cân bằng trong sự thống nhất và hiệu quả của ngôn ngữ sử dụng.