Góc nhìn 365: Cảm hứng từ không gian công cộng

Lễ trao giải cuộc thi "Thiết kế nghệ thuật công cộng Hà Nội 2022" vừa diễn ra vào cuối tuần qua. 

Tại đó, 6 đồ án gắn với các ý tưởng thiết kế và "nâng cấp" không gian công cộng tại Hà Nội đã được tôn vinh bằng các giải thưởng khác nhau.

Đơn cử, ở giải Ý tưởng sáng tạo đột phá, không gian chợ tại phố Hàng Da - một không gian lâu đời của Hà Nội, vốn lâu nay bị "đóng cứng" bởi việc hình thành hệ thống siêu thị trên nền chợ cũ - đã được đánh thức bằng việc thiết kế một quảng trường đặc biệt.

Tại quảng trường ấy, hệ thống cầu cạn được "bắc" sang rạp Hồng Hà và khối phố xung quanh, kết nối các ban công cùng tầng 2 của tòa nhà "chợ Hàng Da" hiện tại để giúp mọi người tiếp cận thuận lợi hơn với kiến trúc này.

Và như thế, theo đánh giá của ban giám khảo, thiết kế này đã làm sống lại không gian chợ Hàng Da bằng việc tăng khả năng "đối thoại" với cộng đồng và trả lại gần hơn với thói quen buôn bán của người Việt.

Còn ở giải Ý tưởng sáng tạo ứng dụng xuất sắc, đồ án "Nguyệt" lại mạnh dạn biến mặt Hồ Gươm thành một sân khấu trình diễn ánh sáng với công nghệ 7D Hologram. Cách tiếp cận hiện đại này cho phép kết nối mặt hồ với Tháp Rùa, Tháp Bút, đền Bà Kiệu… xung quanh bằng những hình ảnh đa chiều xuất hiện trong không gian mà không cần tới màn hình chiếu.

Hoặc, giành giải Ý tưởng sáng tạo mới, đồ án "Đèn kéo quân" lại hướng tới một vị trí rất đắc địa cũng tại Hồ Gươm: Khu vực vốn là nơi đặt chiếc đồng hồ hoa Thụy Sĩ, hiện đang ít nhiều bị bỏ quên sau khi thiết bị này được di dời. Đề xuất tạo dựng một chiếc "đèn kéo quân" cách điệu trên hệ thống cột, công trình này có mặt đứng gồm 2 lớp hình ảnh và họa tiết chuyển động ngược chiều nhau. Ở đó, phần họa tiết biểu trưng cho phố phường và người Hà Nội năm 1954 được đặt phía sau, nổi bật trên tấm nền ấy là hình ảnh bộ đội hành quân tiến vào 5 cửa ô với lá Quốc kỳ tung bay trong gió.

Rồi, cũng giành giải Ý tưởng sáng tạo mới, đồ án mang mã số ND 124 tưởng như rất giản dị khi chọn trang trí không gian của một căn hộ cũ trên phố Đường Thành, cạnh những vòm cầu cạn dành cho đường sắt. Ở đó, hình ảnh của một chiếc tàu điện được tái hiện như nguồn cảm hứng để du hành ngược thời gian, giữa những họa tiết của tem phiếu cũ, thư tay, mái ngói liêu xiêu, nhà tập thể cũ… vốn rất quen thuộc với người Hà Nội.

***

Thời gian gần đây, vấn đề không gian cộng cộng tại Hà Nội ngày càng được chú trọng. Đơn cử, trước lễ trao giải trên một ngày, "Hà Nội đẹp từng centimet" - một cuộc thi thiết kế khác với nội dung gần tương tự - cũng vừa kết thúc.

Thu hút sự quan tâm của xã hội cũng như đội ngũ những người làm nghề, những cuộc thi ấy vừa cho thấy nhu cầu tất yếu của thành phố về việc kiến tạo những không gian đặc thù dành cho cộng đồng, vừa cho thấy sự tìm tòi và táo bạo của những người sáng tạo trẻ.

Và như cách nói của các chuyên gia, nếu những người cao tuổi tìm thấy ở không gian công cộng phần ký ức và hoài niệm của mình thì lớp trẻ sẽ luôn tìm thấy ở đó những dư địa dành cho sáng tạo. Hà Nội không thiếu những không gian công cộng cần được "đánh thức", để xứng đáng với những thăng trầm và bản sắc tại nơi mà không gian ấy thuộc về…