Họa sĩ Hoàng Định và khởi nguồn về phố phường

Triển lãm Home của Hoàng Định và 4 con Hoàng Minh Thủy, Hoàng Chúc Anh, Hoàng Nguyễn Khánh Linh, Hoàng Khánh Nguyên vừa diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Hoàng Định bày 15 tranh sơn dầu và sơn mài về phố phường Hà Nội. Các con bày 21 tranh sơn dầu về phong cảnh, trừu tượng và chân dung. Để nhìn lại triển lãm gia đình thú vị này, báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) trân trọng giới thiệu bài viết của họa sĩ Đỗ Đức.

1. Triển lãm lấy tên là Home. Theo thiển ý tôi hiểu thì "Home" là nơi chốn trú ngụ, như ngôi nhà vĩnh cửu. Sự quây quần cha con chung trong cuộc trưng bày cũng có nghĩa bóng gần như vậy. Đây là "home" đúng nghĩa, nơi có hơi ấm con người, có sức nóng của nghệ thuật, một ngôi nhà ấm cúng thật sự.

Trừ một lần bày chung với ông năm 2017 tại Hàng Bài, thì đây là lần thứ ba tôi được diện kiến những tác phẩm sơn dầu cỡ lớn của ông tại Hà Nội. Ông là một trong số ít bạn bè của tôi thường vẽ tranh khổ lớn. Tranh của ông cũng thường thuộc diện lớn nhất, bức vài ba mét, bức dăm bảy mét vuông, không phải là hiếm. Ông chinh phục những khuôn khổ lớn một cách ngọt nào, bởi những đề tài ông thể hiện thường là không gian mở, giàu có mây nắng núi non và những cơn gió lộng. Con người trong tranh ông thường chỉ để điểm xuyết cho cái không gian vời vợi kia chuyển dịch, phập phồng sức sống lan tỏa.

Hai triển lãm đầu tôi bắt gặp những cánh đồng mùa gặt ngồn ngộn hơi lúa, những lá lúa từ chân rạ ngoi ra tìm sự tái sinh, khiến tôi - con người đi ra từ đồng quê - nao nao như tìm lại được những kỷ niệm tuổi thơ đầy ắp. Tưởng sẽ được xem ông vẽ tiếp với con đường đã mở ra, nhưng nào ông có chịu yên! Sự chuyển dịch của ông từ những tranh hiện thực tuyệt vời về nông thôn sang bán trừu tượng, rồi trừu tượng hẳn, khi đến với cây với rừng và xanh núi. Lúc này là sự đan xen của những tím, lam, vàng với nhiều cung bậc. Những vệt màu đan vào nhau tạo sắc thái trầm bổng, ngân xa, như tiếng vọng từ hư không.

Ông rất tài tình trong cảm nhận khi dùng màu bổ túc làm cho tranh có nhị, lên hương. Nên khi xem tranh ông, rất nhiều người nói với tôi là cảm nhận thấy vị ngọt ngào, cảm nhận như được hương vị đất trời, rất giàu năng lượng sống.

2. Lần triển lãm này lại có cái mới xuất hiện. Ông lặng lẽ rời đồng ruộng, núi non, tìm về với phố phường. Đây lại khởi nguồn cho một sự tìm kiếm.

Vẽ phố, nhưng ông không sao chép hiện thực như thói quen mòn nhẵn một thời, mà nhiều người từng làm. Ông muốn thể hiện hiện thực theo quan niệm mới của mình về không gian đô thị. Ông nhận ra điều này khi ánh sáng chảy dài trên những bức tường vách phố. Ánh sáng tràn trên đường và trườn trên các vòm lá, với những sắc màu biến đổi theo cường độ từng thời điểm, tạo ra ấn tượng thị giác như những dòng chảy trong mơ.

Ông đã thể hiện giấc mơ phố của mình khi vàng rực trong ban mai, lúc ấm nồng trong nắng chiều, nhạt dần và tím sậm trong buổi hoàng hôn. Những con phố trừu tượng với phong thái có lúc gần với tân ấn tượng, bỏ hết nét, chỉ còn những mảng màu ráp vào nhau, chồng lên nhau, xoắn vào nhau, bò tìm nhau như đám trẻ con đường phố đang nô đùa, quên thời gian, không gian, chỉ còn niềm vui ồn ào quây lấy chúng. Những bức phố khổ lớn hai, ba mét vuông của ông thật đã cho cơn lốc màu tạo nên những giấc mơ phố đẹp làm sao.

Những bức tranh này của ông đúng là "Home" của ông rồi, chẳng thể lẫn ai, để lại trong tôi ấn tượng mới mẻ và tinh khiết. Một Hoàng Định đã lột xác từ hiện thực sang ấn tượng thị giác. Một bước chuyển mình mới thật đáng mừng và đáng trân trọng.

Bản giao hưởng phố phường bởi ấn tượng thị giác đang cất lên, ngân lên từng nhịp reo vui trong sắc tím xanh vàng nở rộ...