Nhà soạn nhạc huyền thoại Joni Mitchell và nửa thế kỷ 'Blue'

(Thethaovanhoa.vn) - Blue, album tạo bước đột phá của ca sĩ kiêm nhà soạn ca khúc huyền thoại người Canada Joni Mitchell (77 tuổi), vừa tròn 50 năm có mặt trên thị trường vào ngày 22/6 vừa qua. Blue đã được nhiều nhạc sĩ và nhà phê bình đánh giá là album vĩ đại nhất của Michell, là đỉnh cao trong những bản thu âm của bà với chiều sâu đặc biệt về cảm xúc.

Ca khúc 'Woodstock' của Joni Mitchell: 'Đưa chúng ta trở lại khu vườn'

Đây là câu chuyện thường xuyên được các thế hệ yêu nhạc rock kể lại cho nhau nghe như một huyền thoại nhưng vẫn luôn là cổ tích hấp dẫn và xúc động: Joni Mitchell đã viết nên “thánh ca” cho lễ hội biểu tượng cho tư tưởng mớinhư thế nào, dù cô thậm chí không có mặt ở đó.

Blue là album phòng thu thứ 4 của Mitchell, được Reprise Records phát hành vào ngày 22/6/1971. Do chính Michell sáng tác nhạc và sản xuất, album này được thu âm vào năm 1971 tại A&M Studio ở Hollywood, bang California.

Trở thành “con cưng” của giới phê bình

Blue nhắc đến nhiều khía cạnh khác nhau của các mối quan hệ từ niềm say mê trong A Case of You đến nỗi bất an trong This Flight Tonight. Các bài hát trong album có phần đệm đơn giản trên piano, guitar và dulcimer Appalachia (loại đàn có 3 - 4 dây được chơi ở vùng Appalachia của Mỹ). Album đã lọt vào vị trí thứ 3 trên bảng xếp hạng Album của Vương quốc Anh, đứng thứ 9 bảng xếp hạng RPM của Canada và vị trí thứ 15 trên Billboard 200.

Ngày nay, Blue thường được các nhà phê bình âm nhạc coi là một trong những album hay nhất mọi thời đại. Vào tháng 1/2000, The New York Times đã chọn Blue là 1 trong 25 album đại diện cho “những bước ngoặt và đỉnh cao trong âm nhạc đại chúng thế kỷ 20”. Trong khi đó, năm 2020, Blue được đánh giá là album hay thứ 3 mọi thời đại trong danh sách “500 album hay nhất mọi thời” của Rolling Stone và đây là hạng mục cao nhất của một nghệ sĩ nữ. Vào tháng 7/2017, Blue được Đài phát thanh công cộng quốc gia NPR của Mỹ chọn là album hay nhất mọi thời đại do một nghệ sĩ nữ thực hiện.

Jason Ankeny của AllMusic mô tả Blue là “album xưng tội tinh túy” và ca ngợi các bài hát là “những câu chuyện về tình yêu và sự mất mát được khắc sâu với sự phức tạp đáng kinh ngạc”. Còn các tác giả của Pitchfork đã đánh giá album hoàn hảo 10/10, gọi đây “có thể là album đáng kinh ngạc nhất từng được thực hiện”.

Những ca khúc ra đời từ những cuộc tình buồn

Khi ở đảo Crete và ở Matala, Michell đã sáng tác một số bài hát trong Blue. Cuộc hành trình này là bối cảnh cho các bài hát Carey và California, trong đó Carey được lấy cảm hứng từ mối quan hệ của nghệ sĩ với một người Mỹ tên là Cary Raditz. Một số bài hát trong Blue được lấy cảm hứng từ mối quan hệ kéo dài vào năm 1968 - 1970 của Mitchell với Graham Nash. Mối tình của họ đã trở nên rắc rối khi Michell rời đi châu Âu và chính khi ở Formentera, bà đã gửi cho Nash bức điện thông báo cho bạn trai biết rằng mối quan hệ của họ đã kết thúc. Các bài hát My Old Man và River được cho là lấy cảm hứng từ mối quan hệ này.

Một trải nghiệm quan trọng khác trong cuộc đời Mitchell đã thúc đẩy sự ra đời của album là mối quan hệ của bà với James Taylor. Michell đã bắt đầu mối quan hệ căng thẳng với Taylor vào mùa hè năm 1970 khi đến thăm ông trên phim trường Two-Lane Blacktop và hào quang của bộ phim này được nhắc đến trong ca khúc This Flight Tonight. Các bài hát Blue và All I Want có đề cập cụ thể đến mối quan hệ của Michell và Taylor, chẳng hạn như chiếc áo len mà bà đã đan cho bạn trai vào thời điểm đó và chứng nghiện heroin của ông.

Trong quá trình xúc tiến Blue vào tháng 1/1971, họ vẫn rất yêu và gắn bó với nhau. Bất chấp những khó khăn của mình, rõ ràng Mitchell cảm thấy rằng bà đã tìm thấy người mà mình có thể kết đôi - Taylor. Đến tháng 3, mối quan hệ của họ bắt đầu rạn nứt. Được biết, Michell đã đau khổ tột cùng khi Taylor quyết định chia tay.

Sau khi chia tay bạn trai, Michell đã quyết định thay đổi ca khúc trong album vào phút cuối. Mitchell quyết định loại bỏ 2 trong 3 bài hát chưa từng có trong các album trước đó của mình để có thể thêm vào các ca khúc mới là All I Want và The Last Time I Saw Richard. Bài hát cũ duy nhất còn sót lại là Little Green, sáng tác năm 1967.

Nói về những cảm xúc trong album Blue, Michell từng chia sẻ: “Trong album Blue, hầu như không có một nốt nhạc thiếu trung thực nào trong giọng hát. Vào thời kỳ đó trong cuộc đời, tôi không hề có sự bảo vệ cá nhân nào. Tôi cảm thấy mình giống như một bọc giấy bóng kính trên một bao thuốc lá. Tôi tôi không thể giả vờ mạnh mẽ hay hạnh phúc trong cuộc sống của mình”.

Các bài hát của Mitchell thường phản ánh những lý tưởng xã hội và triết học cũng như cảm xúc của bà về sự lãng mạn, sự vỡ mộng và niềm vui. Michell đã nhận được nhiều giải thưởng, bao gồm 9 giải Grammy và được ghi tên vào Sảnh Danh tiếng Rock&Roll hồi năm 1997. Rolling Stone đánh giá Michell là “một trong những nhạc sĩ vĩ đại nhất từ ​​trước đến nay” và AllMusic tuyên bố: “Khi bụi thời gian lắng xuống, Joni Mitchell có thể là nữ nghệ sĩ thu âm quan trọng và có ảnh hưởng nhất vào cuối thế kỷ 20”.

Thần tượng của Madonna từ thời thiếu niên

Roberta Joan Anderson sinh ngày 7/11/1943 tại Fort Macleod, Alberta, Canada. Thực ra, sở thích ban đầu của Mitchell là vẽ tranh và thời nhỏ bà còn học piano cổ điển. Năm 9 tuổi, Mitchell mắc bệnh bại liệt trong một trận dịch và phải nằm viện trong nhiều tuần. Sau sự cố này, Michell tập trung vào tài năng sáng tạo của mình và lần đầu tiên nghĩ đến việc theo đuổi sự nghiệp ca hát hoặc nhảy múa. Năm 11 tuổi, Michell cùng gia đình chuyển đến thành phố Saskatoon, nơi bà coi là quê hương của mình. Michell phản ứng với giáo dục chính quy, thích cách nhìn nhận tự do hơn. Năm 20 tuổi, Michell khiến cha mẹ phiền lòng khi quyết định bỏ học, rời khỏi trường Đại học Nghệ thuật Alberta.

Michell bắt đầu hát trong các câu lạc bộ đêm nhỏ ở Saskatoon, Saskatchewan, và khắp miền Tây Canada, trước khi chuyển sang các câu lạc bộ đêm ở Toronto, Ontario. Năm 1965, bà chuyển đến Hoa Kỳ và bắt đầu lưu diễn.

• Ca khúc 'Big Yellow Taxi' của Joni Mitchell: 'Không biết mình có gì cho tới khi mất nó'
• Ca khúc 'Woodstock' của Joni Mitchell: 'Đưa chúng ta trở lại khu vườn'
• 'Both Sides, Now' của Joni Mitchell: Nhìn thấy đám mây từ cả hai phía

Mitchell là nhà sản xuất hầu hết các album của bà, gồm tất cả các tác phẩm của bà trong những năm 1970. Vốn là người yêu hội họa, Mitchell đã thiết kế hầu hết các bìa album của riêng mình. Bà từng tự mô tả mình là một “họa sĩ bị trật đường ray do hoàn cảnh”.

Trong một cuộc phỏng vấn mới đây nhân dịp album biểu tượng của bà tròn 50 tuổi, Mitchell trầm ngâm về sự nổi tiếng lâu dài của Blue. “Đôi khi tôi tự hỏi tại sao Blue lại thu hút mọi sự chú ý mà không phải là ‘những đứa con’ khác của tôi” – Michell nhớ lại – “Giống như tất cả các album của tôi, Blue không được đón nhận ngay từ đầu. Mãi đến sau này, nó mới thực sự cất cánh. Giờ người ta bàn tán nhiều về album nhưng ban đầu thì không. Tôi bị chỉ trích nhiều”.

Giờ đây, thực tế đã chứng minh rằng những lời chỉ trích ấy đã hoàn toàn không chính xác. Giờ có rất nhiều ca sĩ nổi tiếng đã “cover” các ca khúc của bà, như Taylor Swift, Björk, Prince, Ellie Goulding, Harry Styles. “Nữ hoàng pop” Madonna thì coi Mitchell là thần tượng của mình từ khi còn là một thiếu niên: “Tôi thực sự rất yêu Joni Mitchell. Tôi đã tôn thờ bà khi tôi còn học trung học. Album Blue của bà thật tuyệt vời. Michell có ảnh hưởng sâu sắc nhất đến tôi ở góc độ trữ tình”.

Việt Lâm (tổng hợp)