Nhạc sĩ Dương Thụ, 'của để dành' ở tuổi 80

Với Dương Thụ - 80 năm một giấc mơ, nhạc sĩ Dương Thụ trở thành người nhạc sĩ cao tuổi nhất Việt Nam ra mắt một album đĩa than.

Thật ra "kỷ lục" này có lẽ không khiến nhạc sĩ Dương Thụ bận tâm. Nhưng việc ra mắt một album riêng, rất muộn màng ở tuổi 80 khiến công chúng nhận ra rằng, trong âm nhạc, ông không chỉ là một người sáng tác.

Khi tác phẩm của Trần Tiến suýt đi vào quên lãng

Nhạc sĩ Trần Tiến tâm sự: "Nhạc sĩ Dương Thụ có nhiều công với tôi lắm.  Thứ nhất, là anh ấy nuôi sống tôi.  Nhờ có việc Dương Thụ thường xuyên gọi tôi đi hát khi anh ấy làm chương trình ở tụ điểm ca nhạc, là nuôi sống chứ còn gì. Tôi không phải là ca sĩ, mà là một nhạc sĩ hát bài của mình. Nhờ có anh ấy mời nên  tôi cứ có bài hát mới liên tục. Bởi tôi nghĩ, nhận lời suốt mà chỉ hát lại bài hát cũ thì ai mà dám mời nữa, dù Dương Thụ có yêu quý tôi đến mấy. Và vì vậy tôi trở thành kẻ… sáng tác như điên, cứ một tuần hai tuần lại có một bài hát mới. Đến nỗi anh em trong hội nhạc sĩ cứ ngạc nhiên sao tay này sản xuất bài  nhanh thế. Thật ra tất cả chỉ… vì tiền thôi, hay đúng hơn, vì anh Thụ cứ hay bảo tôi đi hát".

"Thứ hai anh là người hay đặt hàng tôi viết bài mới. Anh Thụ hay làm album nhạc cho người khác, cho các hãng băng đĩa. Thí dụ như một hôm anh bảo, Tiến ơi, Tiến viết cho Ngọc Bích (một giọng hát nổi tiếng thập niên 80 - PV) một bài nhạc rock đi. Tôi hỏi, thế bao lâu anh cần, anh nói cố gắng trong tuần này kịp thu thanh. Anh muốn viết về cái gì, tôi hỏi tiếp. Anh bảo, cái gì cũng được, miễn là rock".

"Thế là tôi viết Ngọn lửa cao nguyên. Rồi khi Hà Nội kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long, anh làm album, lại bảo, Tiến ơi, Tiến viết cái gì về Hà Nội đi, thế là tôi lại ra được bài Hà Nội ngày ấy".

"Nhưng có một kỷ niệm đáng nhớ nhất từ Dương Thụ là anh lấy từ sọt rác bài hát tôi đã vứt đi rồi. Đó là bài hát Vết chân tròn trên cát. Một hôm, tôi đến biểu diễn cho một cơ quan mà anh Dương Thụ làm chương trình ca nhạc ở đó, anh ấy nghe tôi hát ngẫu hứng bài này thì ngạc nhiên hỏi, Tiến viết bài này từ lúc nào? Tôi bảo, em viết lâu rồi. Anh bảo, sao không đưa ra? Tôi bảo, vứt sọt rác rồi".

"Anh Thụ bảo tôi, tại sao bài này hay thế lại bỏ đi? Tôi bảo, ôi giời, viết xong em cứ thấy nó sến sến, buồn buồn thế nào ấy. Vì lúc đó tôi còn trẻ, tôi thích những cái gì trẻ trung. Bài hát này có thể có cảm xúc nhưng không trẻ, nên bỏ luôn".

"Thế rồi anh Dương Thụ đã lấy lại bài hát đó, đưa ca sĩ Lệ Thu Nguyễn biểu diễn, trở thành người đầu tiên đưa Vết chân tròn trên cát đến với công chúng. Rồi số phận sau đó của bài hát thì mọi người đã rõ..."

Câu chuyện trên của nhạc sĩ Trần Tiến, thành viên thân thiết trong "bộ tứ Sông Hồng" với Dương Thụ cho thấy sự quan trọng của Dương Thụ với sự nghiệp âm nhạc của Trần Tiến như thế nào. Mà không chỉ với Trần Tiến…

(Bộ tứ sông Hồng là tên do nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha đặt tặng cho nhóm 4 nhạc sĩ Hà Nội cùng thời, chơi với nhau khi chưa ai nổi tiếng, gồm Dương Thụ, Nguyễn Cường, Phó Đức Phương, Trần Tiến).

Nhạc sĩ mê hỗ trợ cho người khác

Khác với nhiều nhạc sĩ khác, chỉ chuyên chú vào việc sáng tác, nhạc sĩ Dương Thụ còn là người biên tập, chỉ đạo nghệ thuật, nhà sản xuất các album nhạc, các chương trình âm nhạc. Nếu nói Dương Thụ là một trong những người góp phần quan trọng trong sự thành công của nhiều ngôi sao, là người "tạo hit" như cách dùng chữ của nhạc sĩ Huy Tuấn, thì cũng không có gì để bàn cãi.

Ai cũng biết sự nghiệp của Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Khánh Linh, Bằng Kiều, Nguyên Thảo… không thể thiếu cái tên của Dương Thụ. Thậm chí, trong một số trường hợp, Dương Thụ là người đưa giọng hát bước ra và tỏa sáng.

Chưa kể, Dương Thụ  còn là người viết lời, hỗ trợ người khác sáng tác. Nhạc sĩ Bảo Chấn tâm sự, phần lớn ca khúc Bảo Chấn sáng tác đều có sự góp ý, chuốt ca từ của Dương Thụ. Mà, như Bảo Chấn kể, "lần nào cũng bị anh ấy mắng, nhưng nhờ như thế mà tôi mới biết thế nào là sáng tác".

 Nhưng người mải mê giúp người khác làm album nhạc thì lại không mấy khi nghĩ tới việc mình có một album riêng, dù đã có hơn 100 ca khúc được thu âm kể từ hơn 40 năm trước.

Nhạc sĩ Dương Thụ cho biết :"Tôi không nghĩ tới việc mình có một bộ đĩa than tuyển chọn các bài hát quen thuộc với công chúng như thế này. Tôi sản xuất âm nhạc cho người khác mà không sản xuất cho mình nên tên tuổi chẳng cần thiết lắm. Với tôi, âm nhạc phải được trình diễn trên sân khấu".

 Nên dễ hiểu vì sao ông lại yêu thích, gắn bó với việc thực hiện các chương trình ca nhạc đến vậy, dù vất vả, bận bịu hơn rất nhiều. Chuỗi chương trình ca nhạc đình đám  xuyên Việt Nghe mưa do Dương Thụ -Bảo Chấn cùng nhau thực hiện những năm cuối thập kỷ 1990 với các ngôi sao Thanh Lam, Hồng Nhung… là thí dụ. Hay như live show xuyên Việt đầu tiên của Hồng Nhung Hồng Nhung & Bống bồng ơi (12/1997), nhạc sĩ Dương Thụ là người chỉ đạo nghệ thuật là một trong rất nhiều thí dụ tương tự khác.

Người nhạc sĩ tâm sự: "Tôi đã cố gắng tự làm các chương trình của riêng mình - Cửa sổ âm nhạc - theo tinh thần bán cổ điển mà khi sản xuất album cho ca sĩ tôi đã không làm được. Cửa sổ âm nhạc làm 3 năm 1 lần tại Nhà hát Lớn Hà Nội và Nhà hát TP.HCM, đến số thứ 5 thì thì dừng lại vì Covid-19, còn bây giờ thì vì lý do tài chính".

Giấc mơ đến muộn

Âu có lẽ vì khi Cửa sổ âm nhạc tạm dừng, nên nhạc sĩ Dương Thụ mới chịu dành thời gian nghĩ tới việc làm một album đĩa than cho riêng mình, trong sự xúi giục lẫn hỗ trợ của những người yêu quý ông. Đây cũng là album đĩa than hiếm hoi trên thị trường phát hành một bộ đĩa đôi, với số lượng rất hạn chế, chỉ 500  bộ.

Một album 2 đĩa với 16 ca khúc, hẳn nhiên không thể đại diện hết 107 tác phẩm đã được công bố, trình diễn và thu âm suốt 44 năm qua của ông.

Dương Thụ chia sẻ: "Bộ đĩa chỉ chọn 16 tác phẩm phổ biến nhất trong số đó, những tác phẩm đã trở thành quen thuộc với công chúng yêu nhạc. Vì thế mà những Cho em một ngày, Nghe mưa, Vẫn hát lời tình yêu, Em đi qua tôi, Tháng tư về, Gọi anh, Mây trắng bay về…. có mặt trong album này. Nhiều bài quen thuộc khác với công chúng như: Mặt trời êm dịu, Bài hát ru cho anh, Đánh thức tầm xuân, Im lặng, Hơi thở mùa xuân... và các bài trong tổ khúc Khu vườn yên tĩnh có lẽ phải để một dịp khác".

Ông cũng nói rõ lý do: "Các ca sĩ  được chọn trong album là những người gắn bó sự nghiệp của họ với tôi: Hồng Nhung, Thanh Lam, Mỹ Linh, Bằng Kiều, Nguyên Thảo, Khánh Linh, Trần Nguyễn Minh Đức". Nhạc sĩ quan niệm: "Âm nhạc là ký ức của một thời, nên tôi cố gắng tìm bản thu gốc nếu có thể, và chỉ thu mới khi thấy thật cần thiết. Những bản thu âm của Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Bằng Kiều, Khánh Linh vào thập niên 1990 của thế kỷ trước và những năm đầu của thập niên 2000 của thế kỷ này nghe rất xúc động, thu mới sẽ không có được tinh thần ấy". Đây là dịp công chúng được nghe lại cách hát của các ngôi sao trong những thập niên trước. 

Hẳn nhiên, sẽ có ý kiến cho rằng 1 album đĩa than như thế này khá khiêm tốn với một gia tài âm nhạc đồ sộ của nhạc sĩ Dương Thụ - chữ dùng của nhạc sĩ Bảo Chấn. Nhạc sĩ Dương Thụ thì giản dị mà rằng, tôi chỉ  mong số đĩa ít ỏi của mình có thể len lỏi, và vang lên ở khắp phòng trà, quán cà phê, tụ điểm giải trí và đến tận tay người thực sự yêu nhạc. Ông cười bảo, bây giờ người trẻ ít nghe nhạc của tôi lắm. Nhưng thật ra, giấc mơ tuổi 80 của ông, đã là thanh xuân của biết bao ngôi sao, biết bao thế hệ khán giả yêu nhạc rồi!