Nghệ sĩ violin Trịnh Minh Hiền: Góp nét riêng vào 'ngôi nhà' chung

Nữ nghệ sĩ violin Trịnh Minh Hiền vừa ra mắt MV Đất nước trọn niềm vui hôm 22/4, nhân dịp kỷ niệm 48 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. MV có đầu tư, được thực hiện chỉn chu, được giới thiệu trên kênh YouTube cá nhân của nữ nghệ sĩ với 1.260 subscribers.

Sau 2 tuần ra mắt, MV tiếp cận được gần 9 nghìn lượt xem. Với một MV có chất lượng và chuyên biệt về cây đàn violin, con số này dù chưa nhiều (nếu so với các sản phẩm âm nhạc đại chúng) nhưng cũng có thể được coi là ổn.

Tiết chế về mặt âm lượngmà vẫn rạo rực

Phải khẳng định ngay, Trịnh Minh Hiền là một nghệ sĩ tài năng, cô thuộc số ít những nghệ sĩ violin ở Việt Nam được đại chúng biết đến. Quý trọng tài năng và luôn dõi theo chặng đường âm nhạc của Trịnh Minh Hiền, vậy nhưng bản thân tôi không khỏi bất ngờ khi được thông báo về "cuộc chơi lớn" của Hiền: Ra mắt MV là một sản phẩm âm nhạc chính thống, lấy trọng tâm là một ca khúc cách mạng gắn liền với sự kiện lịch sử trọng đại và hào hùng của đất nước. Vấn đề ở chỗ, sản phẩm ấy, ca khúc ấy, sự kiện lịch sử ấy được Trịnh Minh Hiền "kể" trong tiếng đàn violin.

"Liều" là từ đầu tiên nảy lên trong đầu tôi khi tiếp nhận thông tin về MV. Vẫn biết violin là nhạc cụ có thể truyền tải mọi sắc thái, cảm xúc, kỹ thuật và nó vừa chiếm ưu thế về số lượng vừa có vị trí quan trọng trong dàn nhạc giao hưởng. Nhưng khí nhạc vẫn chưa phải là "món ăn quen" của đại bộ phận công chúng âm nhạc ở Việt Nam. Sau sự bất ngờ là cảm giác tò mò muốn biết Trịnh Minh Hiền sẽ "hát" Đất nước trọn niềm vui như thế nào.

Tiếc là hôm nữ nghệ sĩ ra mắt MV tại Hà Nội, tôi đang có chuyến công tác trong TP.HCM nên đành thưởng thức từ xa, ngay sau khi sản phẩm chính thức xuất hiện.

Vậy nhưng ở lần đầu tiên tiếp cận MV, tôi đã chỉ nghe được chừng non nửa bài và đã quyết định dừng lại? Tại sao không là một âm hưởng hoành tráng với sự trợ lực của dàn nhạc giao hưởng và từ trên nền đấy, nổi bật lên tiếng đàn violin? Tại sao chỉ một tiếng violin gần như độc diễn trong sự phụ trợ của một vài nhạc cụ khác? Nhiều câu hỏi tại sao buộc tôi phải dành một khoảng thời gian chỉ để dành riêng cho việc nghe lại, nghe kỹ và "giải mã" trong cảm nhận của mình.

MV được xây dựng là câu chuyện của người cựu chiến binh từ Hà Nội vào TP.HCM trên chuyến tàu Thống nhất, thăm lại thành phố mà gần 50 năm trước ông đã cùng những đồng đội của mình tạo nên một sự kiện lịch sử. MV cũng được đầu tư khá công phu với nhiều bối cảnh là những địa điểm lịch sử tại Hà Nội và TP.HCM.

MV bắt đầu bằng hình ảnh người cựu chiến binh với những hồi ức về năm xưa. Phải chừng gần 2 phút dành riêng cho hình ảnh người lính ấy, tiếng violin mới vang lên, không vội vã mà đầy tính tự sự - trong tính tự sự ấy lại toát lên chất lửa. Chỉ tiếng violin độc diễn trong toàn bộ phần mở đầu (intro) dài chừng gần 30 giây, nhưng cũng đủ cho người nghe cảm nhận cảm xúc ngập tràn trong tiếng đàn. Trong khi về kỹ thuật, người nghệ sĩ cũng đã "khoe" được nhiều ngón đàn khiến khán giả xiêu lòng.

Phần phối khí không lạm dụng nhạc cụ. Ở lần trình diễn đầu tiên, bên cạnh tiếng violin, tiếng đàn accordion xuất hiện khá quyện khiến người nghe không có cảm giác xáo trộn. Việc khai thác tiếng accordion đặc trưng làm phần nền khiến cho âm nhạc trở nên hối thúc hơn, xốn xang hơn. Tiếp đến xuất hiện thêm tiếng đồng của nhạc khí thuộc bộ gõ, không ồn ào, chỉ leng keng theo nhịp khiến cho người nghe vẫn có một cảm giác tự nhiên. Ở phía sau, biên chế dàn nhạc tiếp tục được tăng cường thêm ở bộ gõ và tiếng đàn guitar. Việc xuất hiện thêm những giai điệu trong bài Tiến quân ca ở phía giữa của tác phẩm cũng "ăn nhập" với tổng thể chung của toàn bộ tác phẩm, đồng thời cũng có ý nghĩa về mặt nội dung.

Có thể nói, MV Đất nước trọn niềm vui được chuyển soạn và có phần phối khí khá hiệu quả. Ở đó, luôn có sự tiết chế về mặt âm lượng, không quá ồn ào mà vẫn truyền tải được không khí rạo rực như vốn có của ca khúc. Một mặt khác, nó tạo nên tính tự sự đầy chất lửa và sự tinh tế trong tác phẩm, đồng thời, vẫn giúp được người nghệ sĩ khoe được nhiều kỹ thuật diễn tấu của tiếng đàn violin cũng như tài năng của mình.

Cho nên, tác phẩm độc tấu violin Đất nước trọn niềm vui của Trịnh Minh Hiền thông qua MV này rất đáng nghe - và nên nghe nhiều lần để cảm nhận được nhiều nhất tinh thần của một tác phẩm vừa nằm trong cái chung, vừa có những nét rất riêng, tạo sự khác biệt so với những nghệ sĩ biểu diễn khác.

Và nghĩ rộng hơn

Từ một ca khúc cách mạng với sắc thái nổi bật là nhạc hành khúc, mang tinh thần hiệu triệu, phù hợp với tập thể và không khí hội hè, Trịnh Minh Hiền đã chuyển soạn Đất nước trọn niềm vui trở thành tác phẩm thính phòng dành cho cây đàn violin - nơi cô tạo thêm những tính chất âm nhạc khác cho tác phẩm, đồng thời cũng tạo được nhiều "đất" để người nghệ sĩ phô diễn kỹ thuật và tài năng của mình.

Rõ ràng đây là một sản phẩm mang chất lượng nghệ thuật cao, có thể coi là âm nhạc hàn lâm nhưng lại mang tính đại chúng. Dẫu thế, sự đón nhận của công chúng thông qua lượt thưởng thức MV không nhiều. Nó cho thấy sự mất cân bằng giữa ca khúc đại chúng với những thể loại âm nhạc khác vẫn là một tồn tại "tự nhiên" trong đời sống âm nhạc ở ta. Việc rút ngắn khoảng cách này vẫn là một nhiệm vụ của giới âm nhạc cũng như các nhà quản lý văn hóa trong tương lai gần và cả tương lai xa.

Cũng thông qua những gì thể hiện trên kênh YouTube cá nhân của Trịnh Minh Hiền, có thể thấy kênh này đã có sự tối ưu hóa để có hình thức đẹp mắt, có sự tiện dụng cho người sử dụng cũng như cho khán giả tiếp cận. Tuy nhiên, các sản phẩm được giới thiệu trong kênh cũng nên được đầu tư về mặt tài chính để tiếp cận với lượng người xem đông nhất.

Trên thực tế, Đất nước trọn niềm vui không phải MV được đầu tư chỉn chu về mặt nghệ thuật đầu tiên của Trịnh Minh Hiền. Trước đó không lâu, dịp Quốc khánh 2/9 năm 2022, nữ nghệ sĩ violin này đã giới thiệu tới công chúng MV Tiến quân ca. Việc thực hiện và giới thiệu tới công chúng những sản phẩm âm nhạc hàn lâm, khai thác những ca khúc nổi bật của dòng ca khúc cách mạng nói riêng, ca khúc Việt Nam nói chung đã tạo ra sự phong phú về hình thức thể hiện cho những tác phẩm quen. Mặt khác, nó cũng góp phần lan tỏa những giá trị nghệ thuật, lan tỏa âm nhạc Việt Nam tới đông đảo công chúng cả trong và ngoài nước. 

Nói về việc thực hiện những sản phẩm độc tấu violin khai thác những bài ca đi cùng năm tháng, Trịnh Minh Hiền chia sẻ rằng: "Có một thuận lợi là những bài ca đó không cần lời ca, mọi người cũng đều rất yêu mến rồi". Đồng thời, nữ nghệ sĩ violin này khẳng định thêm: "Những giai điệu đó không chỉ để lưu giữ, không chỉ để tiếp nối, để phát triển mà nó còn nhắc nhở thế hệ nghệ sĩ trẻ: Ngoài việc tiến lên và đi về phía trước, chúng tôi vẫn luôn phải giữ cội nguồn của mình. Và những bài ca đi cùng năm tháng đó chính là một trong những cội nguồn mà tôi muốn lưu giữ, phát triển".

Với cá nhân tôi, việc thực hiện và giới thiệu đến công chúng những sản phẩm âm nhạc  -như cách Trịnh Minh Hiền đang làm - là cần thiết và đáng trân trọng.