NSƯT Đăng Dương - lừng lững một lối riêng

NSƯT Đăng Dương không chỉ sở hữu giọng nam cao cá tính mà còn là một nghệ sĩ đau đáu cho sự lan tỏa những giá trị đẹp trong âm nhạc. Điều đó góp phần tạo nên Đăng Dương của ngày hôm nay, một tên tuổi nổi bật gắn liền với dòng ca khúc cách mạng và thính phòng nhạc kịch.

1. Khi bắt đầu thực hiện bài viết này, có một điều khiến tôi tự thấy mình "quê". Chuyện là, như với bao nghệ sĩ khác, tôi nghĩ đến những bản hit của nghệ sĩ, đối tượng chính của bài viết. Với NSƯT Đăng Dương, thật lạ, tôi không nghĩ ra được bài nào nổi bật, mặc dù trong đầu cứ hiện lên rõ nét và liên tiếp những cái tên và dường như nó không có điểm dừng, nào là: Tình ca (Hoàng Việt), Hà Nội niềm tin và hy vọng, Người chiến sỹ ấy, Dáng đứng Việt Nam, Tự nguyện, Đường chúng ta đi… Từ Người Hà Nội, Đàn chim Việt, Gửi nắng cho em.. cho tới sáng tác gần đây như Tổ quốc gọi tên mình… Nhiều, rất nhiều, mới giật mình, chả phải các bài hát ấy bài nào mà chẳng là hit của Đăng Dương?

Và nữa, dù có thể trong số những bài đó, cũng đã có nhiều nghệ sĩ thể hiện gây được ấn tượng với khán giả thì điều đó cũng không đủ để gạt ra khỏi tâm trí người yêu nhạc tiếng hát của Đăng Dương gắn với những giai điệu, lời ca ấy.

Có điều không giống với phần đa ca sĩ âm nhạc đại chúng, có bản hit, nổi như cồn nhưng chỉ mang tính thời điểm, một vài tháng, một vài năm rồi biến mất. Với Đăng Dương, những ca khúc mà anh chọn thể hiện thì sự bền vững phải tính đến cả thập niên.

Có thể nói, Đăng Dương là trường hợp đặc biệt của nền ca hát Việt Nam hiện nay khi sở hữu chất giọng với màu sắc "cổ điển" rõ nét, "gu" nhạc riêng biệt.

Đăng Dương được sinh ra để dành cho dòng nhạc thính phòng nhạc kịch và ca khúc cách mạng. Sở hữu chất giọng cao, đanh thép, kịch tính nhưng cũng rất truyền cảm và cũng rất tình. Cái tình trong giọng hát Đăng Dương hoàn toàn không có bóng dáng của sự ủy mị mà như được chắt chiu từ tâm hồn. Giọng hát đó phù hợp với những khúc tráng ca về trang sử hào hùng của dân tộc, về những người con anh dũng, kiên trung của đất nước, về những vùng đất, về quê hương giàu đẹp. Quyện vào trong đó là chất tình rất riêng đã tạo ra những âm hưởng vừa tự hào, chững chạc vừa tạo nhiều cảm xúc cho người nghe.

Đăng Dương là nghệ sĩ sinh ra để hát ca khúc cách mạng. Cái chất "nhạc đỏ" trong anh mạnh tới mức ngay kể cả nếu anh hát một ca khúc thuộc dòng nhạc mới, trào lưu mới nào đó trong âm nhạc đại chúng, nó sẽ lập tức được "Đăng Dương hóa". Đồng thời, anh cũng là một trong số không nhiều nghệ sĩ có sức lan tỏa, truyền "lửa" nối dài những giá trị truyền thống của người Việt Nam về tình yêu quê hương, đất nước thông qua những ca khúc cách mạng đến với các thế hệ khán giả hôm nay. 

2. Đấy là khi anh hát dòng ca khúc cách mạng. Còn với dòng thính phòng nhạc kịch cũng vậy, Đăng Dương là nghệ sĩ giọng nam cao kịch tính hàng đầu của đất nước.

Còn nhớ khi Việt Nam lần đầu dàn dựng vở nhạc kịch Cây sáo thần của W.A.Mozart nhân kỷ niệm 250 năm ngày sinh của thiên tài âm nhạc người Áo, đồng thời kỷ niệm 50 năm thành lập Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam), vở nhạc kịch này tập hợp các tài năng opera ở thời điểm đó như giọng nam trầm Đỗ Quốc Hưng (NSND), giọng nữ cao Bích Thủy (hiện đang sinh sống ở Áo)… Giọng nam cao Đăng Dương đảm nhận đảm nhận vai chính - hoàng tử Tamino.

Vở nhạc kịch "Cây sáo thần" công diễn thành công vang dội với 5 đêm liên tiếp tại Nhà hát lớn Hà Nội và được coi là sự kiện âm nhạc lớn nhất năm 2006.

Trước đó, nhân sự kiện 990 năm Thăng Long - Hà Nội, Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam lần đầu dàn dựng và công diễn bản Giao hưởng số 9 của thiên tài âm nhạc L.V.Beethoven. Đây là bản giao hưởng có hợp xướng đầu tiên trong lịch sử âm nhạc thế giới. Bản giao hưởng vượt qua chuẩn mực của thể loại giao hưởng ở thời kỳ đó và được ví như bản tuyên ngôn của trái đất. Ở chương 4, Bản giao hưởng số 9 xuất hiện dàn hợp xướng với 4 solist thuộc 4 loại giọng; khi dựng các nghệ sĩ phải thể hiện bằng tiếng Đức với những yêu cầu khó về phát âm, trong khi đòi hỏi rất cao về kỹ thuật thanh nhạc. Đăng Dương là một trong 4 giọng hát chính.

Đây chỉ là 2 trong số rất nhiều sự kiện hòa nhạc mà Đăng Dương từng tham gia, nhưng là 2 sự kiện mang dấu ấn với những tác phẩm kinh điển thế giới lần đầu được các nghệ sĩ trong nước dàn dựng và công diễn, ghi dấu ấn lịch sử về sự phát triển mang tính hội nhập của âm nhạc đỉnh cao Việt Nam.

Đăng Dương còn là một nghệ sĩ sẵn sàng chia sẻ niềm đam mê âm nhạc với những nghệ sĩ đàn em.Tôi nhớ đến một kỷ niệm từ nhiều năm trước, khi giọng nữ cao Hồng Vy (NSƯT) còn hiện hữu trên cõi đời này. Trong lần Vy ra Hà Nội công tác có nói về mong muốn thực hiện một chương trình hòa nhạc thính phòng. Vy tự tổ chức, nguồn kinh phí do sự vận động và chắt chiu của Vy. Vy mong có sự tham gia của nghệ sĩ Đăng Dương nhưng băn khoăn không biết anh có nhận lời. Khi tôi vào TP.HCM, Vy vui mừng thông báo Đăng Dương đã đồng ý.  Sau đó một chương trình hòa nhạc ở TP.HCM được diễn ra, mang luồng gió mới cho đời sống âm nhạc thành phố.

Đăng Dương tiếp tục đồng hành với Vy trong 2 đêm diễn Tình yêu và đam mê (5/2018) tại Hà Nội. Tiếc là sau đó những biến cố về sức khỏe đã khiến Hồng Vy không tiếp tục ước mơ của mình.

Nói ra một câu chuyện nhỏ, để thấy rằng trong bộn bề công việc và lịch trình âm nhạc của mình, Đăng Dương vẫn sẵn sàng tham gia hoạt động mà có thể nếu mức cát-xê như bình thường không mời được anh, miễn là chương trình mang tính nghệ thuật, có ý nghĩa, được cùng anh chị em nghệ sĩ tài năng, tâm huyết góp phần lan tỏa những giá trị đẹp của âm nhạc đến với công chúng.

3. Với giọng hát đặc biệt có những nét riêng không trộn lẫn, với "đẳng cấp" mang tính bền vững, Đăng Dương đã được ghi nhận bằng nhiều giải thưởng âm nhạc. Một trong số đó tôi muốn nhắc tới là concerto Mặt trời của tôi tổ chức hai đêm 14 - 15/10/2017 tại Nhà hát Lớn Hà Nội đã thành công rực rỡ và đoạt Giải Cống hiến, hạng mục Chương trình của năm năm 2018 do báo Thể thao và Văn hóa tổ chức.

Nhưng quan trọng hơn đó là sự ghi nhận một giọng hát Đăng Dương trong lòng công chúng. Đây chính là lời giải thích về một giọng ca "đặc sệt" nhạc "đỏ" nhưng chưa bao giờ cũ, vẫn luôn thu hút được đông đảo sự quan tâm của công chúng, vẫn là một trong số hiếm hoi cái tên thuộc dòng nhạc "đỏ" đảm bảo "lấp đầy khán phòng" cho việc tổ chức một liveshow.

Tới đây, khán giả Hà Nội sẽ có cơ hội hội ngộ giọng ca Đăng Dương và đắm chìm vào những bản hùng ca ngập tràn niềm kiêu hãnh, đồng thời chất chứa tình cảm, tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu đôi lứa và lý tưởng sống trong liveshow Tổ quốc gọi tên mình. Chương trình diễn ra vào lúc 20h ngày 26/8/2023 tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô - Hà Nội.

Đăng Dương cho biết lý do liveshow có tên Tổ quốc gọi tên mình xuất phát từ kỷ niệm đặc biệt và thiêng liêng khi anh đến Trường Sa đúng dịp được dự lễ khánh thành lá cờ Tổ quốc bằng gốm trên đảo Trường Sa Lớn. Khoảnh khắc đó đã hóa bất tử trong lòng anh, vì thế, dù nhiều năm đã trôi qua, trong anh vẫn vẹn nguyên cảm xúc cùng niềm tự hào khôn tả. Đăng Dương chia sẻ rằng, mình là một nghệ sĩ nên chỉ biết cống hiến bằng tiếng hát để ngợi ca quê hương, đất nước, vì thế anh quyết định lấy tên liveshow là Tổ quốc gọi tên mình.

Với nhạc sĩ Dương Cầm đảm nhiệm vị trí giám đốc âm nhạc, đêm nhạc còn có sự góp mặt của các nghệ sĩ khách mời như Đào Tố Loan, Võ Hạ Trâm, nhóm OPlus. Có tới chừng 30 tuyệt phẩm của âm nhạc Việt Nam, những ca khúc này cũng đã gắn liền với tên tuổi của NSƯT Đăng Dương và dòng nhạc mà anh theo đuổi. Khán giả sẽ được đắm chìm với những ca khúc nổi tiếng như: Đất nước, Tổ quốc tôi chưa đẹp thế bao giờ, Bài ca Trường Sơn, Tình em, Một đời người một rừng cây, Bài ca hy vọng, Nơi đảo xa…   

Tôi hình dung Tổ quốc gọi tên mình sẽ là một "đại tiệc âm nhạc" về tình yêu quê hương, đất nước, về sự kiên cường vượt mọi gian lao, về tình yêu đôi lứa gắn liền với tình yêu đất nước, về ước mong hạnh phúc… Đó là món quà mà Đăng Dương cùng nhạc sĩ Dương Cầm, nhà tổ chức và các khách mời tri ân khán giả trong những ngày mùa Thu tháng Tám năm nay.