Đóng góp của kinh tế tư nhân vào tăng trưởng GDP và vốn đầu tư toàn xã hội của TP. Hồ Chí Minh được cải thiện nhưng quy mô của doanh nghiệp tư nhân hiện nay vẫn chưa tương xứng với tiềm năng có thể đạt được.
Để kinh tế tư nhân thực sự là động lực quan trọng nhất, đảm nhận vai trò trụ cột trong mục tiêu tăng trưởng kinh tế của thành phố, doanh nghiệp, chuyên gia kiến nghị phải có đột phá trong thể chế và hiệu quả thực thi chính sách đối với doanh nghiệp.
Cạnh tranh công bằng
Để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự cường phải dựa vào kinh tế tư nhân, chính xác là doanh nghiệp tư nhân nội địa. Điều này đòi hỏi sự đột phá về mặt thể chế, vượt qua những khuôn khổ, tư duy, cách làm cũ, tạo điều kiện để doanh nghiệp dám nghĩ dám làm.
Trong những chương trình đối thoại với lãnh đạo Chính phủ và địa phương gần đây, cụm từ được doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh nhắc đến nhiều lần là “cạnh tranh công bằng”. Theo đó, doanh nghiệp tư nhân không yêu cầu được ưu tiên mà cần sự đối xử công bằng về mặt chính sách, quản lý, tiếp cận các nguồn lực để cạnh tranh một cách sòng phẳng với các thành phần kinh tế khác.
Một góc Khu Nông nghiệp công nghệ cao TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Mạnh Linh – TTXVN
Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch Hội đồng quản trị Vietravel cho biết: Doanh nghiệp rất tâm đắc với giải pháp chuyển đổi từ chính quyền quản lý sang chính quyền phụng sự mà Tổng Bí thư Tô Lâm đề cập trong bài viết mới đây. Nhưng, muốn có chính quyền phụng sự, trước hết phải thay đổi nhận thức, đặc biệt trong đội ngũ những người làm công tác quản lý, thực thi chính sách từ cấp cơ sở.
Bên cạnh đó, cần thiết phải cải cách thể chế, cơ chế một cách liên tục, mạnh mẽ, có lộ trình, có sự phân nhiệm minh bạch. Các cơ quan có thẩm quyền cũng phải nghiên cứu rất kỹ tác động, hiệu quả trước khi ban hành các cơ chế, chính sách mới liên quan đến doanh nghiệp; tránh ban hành một cách cảm tính, gây khó cho doanh nghiệp rồi sau đó lại tìm cách gỡ.
Ông Trịnh Tiến Dũng, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Cơ khí Xây dựng Thương mại Đại Dũng thì cho rằng: Để thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bền vững, TP. Hồ Chí Minh cần tập trung vào ba trụ cột chính của nền kinh tế là đầu tư công, thu hút đầu tư nước ngoài và phát huy tiềm lực của khối tư nhân. Cụ thể, ưu tiên đầu tư công cho phát triển hạ tầng giao thông, đặc biệt là tại trung tâm kinh tế lớn như TP. Hồ Chí Minh giúp lưu thông dòng chảy sản xuất, thương mại.
Tiếp tục thu hút đầu tư nước ngoài nhưng phải đi kèm với chính sách ưu đãi hợp lý, chỉ ưu tiên những lĩnh vực mà doanh nghiệp trong nước chưa đủ năng lực phát triển. Song song đó, có cơ chế giám sát việc thực hiện các cam kết về liên kết chuỗi, chuyển giao khoa học kỹ thuật hiệu quả để bảo đảm sự phát triển cân đối, tránh ảnh hưởng tiêu cực đến doanh nghiệp trong nước.
“Đối với kinh tế tư nhân, đã xác định là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng kinh tế thì phải tạo điều kiện để họ được tiếp cận các nguồn lực phát triển. Giải pháp hữu hiệu nhất để thúc đẩy vấn đề này là ứng dụng chính phủ điện tử, chính quyền số một cách tích cực để xóa bỏ cơ chế xin - cho trong cấp phép, ứng dụng công nghệ để gia tăng tính chính xác của các dữ liệu.”, ông Trịnh Tiến Dũng nhấn mạnh.
Đề xuất một số giải pháp tạo sự đột phá cho kinh tế tư nhân, Tiến sĩ Cấn Văn Lực cho rằng: Trước hết cần có sự nhất quán về tư duy đối với kinh tế tư nhân, coi kinh tế tư nhân là “động lực quan trọng nhất”trong tăng trưởng kinh tế. Hoàn thiện thể chế, nhất là trong cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh bằng việc quyết liệt cắt giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính, chi phí kinh doanh và thời gian giải quyết công việc. Trên hết, cần tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng, đảm bảo doanh nghiệp tư nhân được thực hiện đầy đủ ba quyền cơ bản “quyền tài sản”, “quyền tự do kinh doanh” trong những ngành nghề pháp luật không cấm và “quyền cạnh tranh bình đẳng”.
Chiến lược rõ ràng
Cùng với việc tin tưởng, giao trọng trách cho kinh tế tư nhân, rất cần một chiến lược phát triển lực lượng doanh nghiệp cả về chiều rộng và chiều sâu, tức về số lượng lẫn năng lực cạnh tranh.
Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP. Hồ Chí Minh thông tin, TP. Hồ Chí Minh hiện có khoảng 400.000 hộ kinh doanh cá thể, trong đó có hơn 20.000 hộ đang hoạt động rất hiệu quả với quy mô, doanh thu ngày càng cao. Nếu các hộ kinh doanh này được hỗ trợ, dẫn dắt và tạo điều kiện để chuyển lên thành doanh nghiệp, TP. Hồ Chí Minh sẽ có được một lực lượng doanh nghiệp rất hùng hậu.
Theo bà Lý Kim Chi, các hộ kinh doanh cá thể đóng thuế khoán, không công khai minh bạch về thu – chi đang đóng góp cho ngân sách rất ít, nói cách khác là gây thất thu. Ngược lại, chính họ cũng chịuthiệt khi bị giới hạn khách hàng, không thể tham gia vào thị trường chính thức do không có hoá đơn, chứng từ.
Thành phố Hồ Chí Minh - trung tâm kinh tế, văn hóa, du lịch đầu tàu của cả nước. Ảnh: Quốc Khánh - TTXVN
Để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, phải có giải pháp cụ thể như miễn thuế thu nhập trong 3-5 năm đầu, áp dụng mức thuế 15 – 17% cho những doanh nghiệp siêu nhỏ để nuôi dưỡng nguồn thu và đơn giản hóa thủ tục thành lập, kế toán.
Về vai trò dẫn dắt của những doanh nghiệp đầu ngành, TP. Hồ Chí Minh có nhóm hơn 60 doanh nghiệp lớn nhất chỉ chiếm 0,02% về số lượng nhưng đang đóng góp tới 44% tổng thu ngân sách hàng năm. Tuy nhiên số doanh nghiệp có quy mô tầm quốc gia, vươn tầm quốc tế mới chỉ đếm được trên đầu ngón tay.
Bằng kinh nghiệm quan sát lộ trình phát triển kinh tế từ nhiều quốc gia trên thế giới, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam khẳng định: Mọi doanh nghiệp, tập đoàn lớn trên thế giới đều khởi đầu là doanh nghiệp nhỏ, vận dụng tốt sự nhạy bén thị trường và chính sách hỗ trợ hiệu quả của Nhà nước. TP. Hồ Chí Minh phải phát huy vai trò kiến tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi, tạo cơ hội tiếp cận nguồn lực để nuôi dưỡng doanh nghiệp nhỏ từng bước trở thành doanh nghiệp lớn.
“TP. Hồ Chí Minh không thể chỉ trông chờ vào các chính sách thông thường mà cần những giải pháp mang tính đột phá để đạt mục tiêu tăng trưởng đề ra. Với tỷ trọng đóng góp GDP và ngân sách lớn, thành phố cần phát huy tính chủ động trong việc đề xuất các cơ chế, chính sách thuận lợi để doanh nghiệp tư nhân phát huy được thế mạnh, tiềm lực. Về phía doanh nghiệp, đã đến lúc phải tạo ra áp lực thay đổi chính sách chứ không phải mang tâm thế “xin – cho” như thời gian vừa qua.”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Thiên nhấn mạnh.
Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh đã nhiều lần khẳng định, doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Trong những cuộc gặp gỡ với cộng đồng doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh đều nhấn mạnh, chỉ có tháo gỡ những vướng mắc gây cản trở hoạt động của doanh nghiệp, mới thực sự phát huy tối đa tiềm năng tăng trưởng của TP. Hồ Chí Minh. Để làm được điều đó, chính quyền TP. Hồ Chí Minhđã, đang và sẽ chuyển đổi tư duy, từ nền hành chính xin cho sang kiến tạo, phục vụ, xem người dân, doanh nghiệp là đối tượng trung tâm.
Chủ đề khơi thông nguồn lực cho kinh tế tư nhân phát triển được nhắc đến một cách thường xuyên trong các cuộc họp kinh tế - xã hội, các chương trình đối thoại giữa lãnh đạo thành phố với doanh nghiệp. Để cụ thể hoá việc cam kết lắng nghe, đồng hành cùng doanh nghiệp, ông Võ Văn Hoan, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh thông tin, TP. Hồ Chí Minh đang xây dựng các kế hoạch và chiến lược nhằm đẩy mạnh mô hình hợp tác công - tư, xác định doanh nghiệp và chính quyền thành phố là đối tác, đồng kiến tạo vì mục tiêu chung.
TP. Hồ Chí Minh cũng đã tập hợp các ý kiến, đề xuất từ cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia để kiến nghị Trung ương sớm ban hành một nghị quyết mới tạo điều kiện phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng nhất trong tăng trưởng kinh tế. Về phần mình, trước mắt thành phố ưu tiên tháo gỡ vướng mắc về thủ tục đầu tư cho các dự án, nâng cao chất lượng dịch vụ công; thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công nhất là các dự án lớn, công trình hạ tầng trọng điểm.
Trong chiến lược phát triển dài hạn của mình, TP. Hồ Chí Minh tập trung ưu tiên các lĩnh vực, ngành nghề ứng dụng công nghệ cao; thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số. Chính quyền thành phố đặt niềm tin vào sự năng động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm của doanh nghiệp sẽ tạo nên nguồn xung lực mạnh mẽ cùng thành phố bước vào kỷ nguyên mới.