(TT&VH) - Bắt đầu từ ngày mai (5/1/2009), khoảng 3.000 tài liệu của nhà văn Mỹ đoạt giải Nobel Ernest Hemingway (21/7/1899 – 2/7/1961), một trong những cây bút có ảnh hưởng nhất của thế kỷ 20, sẽ được đưa lên mạng ở dạng lưu trữ bằng kỹ thuật số. Đây là một phần trong dự án do Hồi đồng Di sản văn hóa quốc gia Cuba và Hội đồng Nghiên cứu khoa học xã hội Mỹ phối hợp thực hiện.
Trong bộ sưu tập này, ngoài các tác phẩm văn học còn có các di bút chưa được biên tập và thậm chí cả các khế ước bảo hiểm của nhà văn. Sau khi Hemingway qua đời, khoảng 2.000 tài liệu và bản thảo, gần 900 bản đồ, 3.000 bức ảnh và 9.000 cuốn sách, tạp chí và cuốn sách nhỏ của ông đã được lưu trữ ở biệt thự Finca Vigia, ngoại ô thủ đô Lahabana (Cuba) nơi nhà văn từng sống từ năm 1939 đến năm 1960. Đây là nơi Hemingway cho ra đời Ông già và biển cả, tác phẩm văn học nổi tiếng nhất của ông hồi năm 1951 và tiểu thuyết này đã đem lại cho ông giải Nobel Văn học năm 1954. Bộ sưu tập ở Finca Vigia gồm 22.000 kỷ vật, trong đó có sách, thư và nhiều trang viết cũng như nhiều chai rượu gin và whisky mới vơi một nửa.
Và giờ đây, toàn bộ di sản này hiện đang được các chuyên gia của Bảo tàng Hemingway, Trung tâm Bảo tồn và phục chế quốc gia cùng Hội đồng Di sản văn hóa quốc ga Cuba lưu giữ và kỹ thuật số hóa. Khoảng 3.200 trang tài liệu được tái bản ở dạng kỹ thuật số, như điện tín, thư từ và các trang bản thảo được cắt ra từ một số tác phẩm của ông như lời kết của tiểu thuyết Chuông nguyện hồn ai và kịch bản phim Ông già và biển cả. Trong bộ sưu tập còn có cả những tài liệu nói về việc Hemingway tham gia cuộc tìm kiếm những con tàu ngầm của Đức ở ngoài khơi Cuba trong Thế chiến II.
Tháng tới, các tài liệu đã được kỹ thuật số hóa này sẽ được chuyển tới Thư viện Tổng thống John F. Kennedy ở Boston (Mỹ). Những người hâm mộ Hemingway tin rằng bất cứ tư liệu mới nào của nhà văn cũng đều có giá trị đối với các nhà nghiên cứu. James Campbell, tác giả của một số cuốn sách về văn học Mỹ, nói: “Hemingway là một trong những nhà văn lớn của thế kỷ 20, vì vậy bất cứ điều gì liên quan đến ông cũng được quan tâm”.
Việc “số hóa” các tài liệu nói trên là một trong những nỗ lực của Cuba trong việc bảo vệ di sản khổng lồ của nhà văn ở biệt thự Finca Vigia với sự hỗ trợ của những chuyên gia Mỹ yêu Hemingway, sau nhiều năm có những mâu thuẫn gay gắt giữa hai nước liên quan đến Finca Vigia.
 Ngôi biệt thự Finca Vigia sau giai đoạn đầu tu bổ. |
Biệt thự Finca Vigia nằm cách Havana 16 km là nơi Hemingway sống hơn 20 năm cuối đời mình. Mãi tới năm 1960 ông mới trở lại Mỹ do mối quan hệ giữa Mỹ và đất nước Cuba vừa được giải phóng khỏi chế độ độc tài Bastia trở nên căng thẳng. Chỉ hơn một năm sau khi trở lại Mỹ, ông đã tự sát tại Ketchum, bang Idaho, không có lời trối chăng nào. Sau khi ông qua đời, bà Mary Welsh, vợ góa của Hemingway, đã tặng lại biệt thự Finca Vigia cho Chính phủ Cuba theo đúng ý nguyện của nhà văn và ngôi nhà trở thành một bảo tàng. Tuy nhiên Mỹ vẫn coi ngôi nhà này là di sản văn hóa duy nhất của Mỹ nằm bên ngoài nước Mỹ.
Nhưng sau hơn 40 năm, Finca Vigia bị xuống cấp nghiêm trọng, cần được tu sửa gấp. Mái nhà bị võng khiến một phần trần nhà có nguy cơ sập, đến mức người ta buộc phải thu dọn đồ đạc vào nhà kho. Ngay từ năm 2001, rất nhiều người hâm mộ Mỹ - trong đó có nhiều doanh nhân, diễn viên và cả các chính khách - sẵn sàng góp tiền để tu bổ và bảo quản di sản của nhà văn lớn. Nhưng Washington đã ngăn cản họ làm điều đó với lý do Mỹ vẫn đang áp dụng lệnh trừng phạt kinh tế đối với Cuba. Nhà chức trách Mỹ cho rằng người Mỹ không thể rót tiền vào một nơi sẽ đem lại nguồn lợi du lịch lớn cho Cuba. Hồi ấy ngay cả một số chính khách Mỹ, thí dụ như nghị sĩ Đảng Dân chủ ở Massachusetts cũng phê phán đây là một hành động “ngu ngốc”.
Bất chấp điều đó, trong những năm qua nhiều chuyên gia Mỹ vẫn sang Cuba để khảo sát tình trạng của Finca Vigia và giúp Cuba có những biện pháp bảo quản bản thảo, tư liệu của nhà văn. Có những ccoong việc của họ gặp rất nhiều khó khăn, vì nhà chức trách Mỹ cản trở họ mang sang Cuba những thiết bị cần thiết như máy hút ẩm và máy quét tài liệu hiện đại. Bà Uva de Aragon, giám đốc Viện nghiên cứu Cuba tại Đại học Florida, cho rằng đây là “một biểu hiện ngớ ngẩn trong chính sách ngoại giao của Mỹ đối với Cuba”.