Ca khúc 'The House Of The Rising Sun': Bóng tối ở 'ánh bình minh'

(Thethaovanhoa.vn) - Phiên bản The House Of The Rising Sun (Ngôi nhà trong ánh bình minh) của nhóm The Animals được xem là “bản hit folk-rock đầu tiên trong lịch sử”. Nó thành công đến mức khiến huyền thoại Bob Dylan cũng phải quay ngoắt với chính mình.

• 'Like A Rolling Stone' của Bob Dylan: Cơn 'hận thù' làm thay đổi nền âm nhạc
• Bob Dylan ra mắt ba album hát lại những ca khúc kinh điển của Mỹ

Thế nhưng trong khi danh tiếng của The House Of The Rising Sun ngày càng lên như ánh nắng buổi bình minh, thì câu chuyện về địa danh mang tên “Ánh bình minh” lấy làm cảm hứng cho nó, lại càng chìm sâu vào bóng đen bí ẩn.

“Ánh bình minh” ẩn trong bóng tối

The House Of The Rising Sun nguyên gốc khác với phiên bản của The Animals, ca khúc vốn được dành cho giọng nữ với ngôi kể của một cô gái.

Cô gái trong câu chuyện sống dưới cái bóng của ông bố nát rượu. Theo gương bố, cô nướng cuộc đời mình vào những tủi nhục và khổ ải tại nơi mang tên The House of the Rising Sun (Ngôi nhà trong ánh bình minh). Bi kịch của cô được cho là đại diện cho nỗi thống khổ của đa phần tầng lớp lao động thấp kém trong xã hội Mỹ thời điểm bấy giờ.

Có nhiều giả thuyết về nguồn gốc của bài The House Of The Rising Sun. Alan Price thì khẳng định bài hát này nguyên gốc được lấy từ dân ca thế kỷ 16 về một nhà chứa ở Soho... Nhiều ý kiến khác cho rằng nó được viết dựa trên bản dân ca The Unfortunate Rake vào thế kỷ 18, những người Anh khi di cư sang Mỹ đã có sự thay đổi cho phù hợp khi đặt vùng đất trong bài là New Orleans.

New Orleans là thành phố lớn nhất thuộc tiểu bang Louisiana, Hoa Kỳ. Với vị trí nằm ngay cửa sông Mississippi, nơi đây từng là cửa ngõ giao thương quan trọng luôn tấp nập thương nhân, thủy thủ.

Khi Liên minh miền Nam đầu hàng Liên bang miền Bắc trong cuộc Nội chiến Hoa Kỳ năm 1862 tại New Orleans, thành phố này tiếp tục ních đầy quân lính từ phía Bắc đổ xuống. Họ chọn đây làm chốn xả hơi trác táng. Có cung ắt có cầu, New Orleans xuất hiện hàng tá những tụ điểm lạc thú.

Đã có rất nhiều nghi vấn về sự tồn tại của “Ngôi nhà trong ánh bình minh”, và nếu có, thì đó chính xác là nơi nào. Để đoán về một nơi “hủy hoại những cô gái nghèo tội nghiệp”, người ta có 2 giả thiết: Nhà thổ hoặc nhà tù. Giả thiết nhà thổ có vẻ được đa số đồng tình hơn bởi “danh tiếng” của vùng New Orleans.

Mại dâm và cờ bạc vốn bị coi là loại hình kinh doanh bất hợp pháp tại Mỹ vào thế kỷ 18, 19 khiến cho việc xác định càng khó khăn. Giả thiết cao nhất được đặt vào ngôi nhà số 826-830 phố St. Louis, nơi từng được sở hữu bởi một phụ nữ người Pháp có tên Marianne LeSoleil Levant từ năm 1892 - 1874. “Le Soleil Levant” trong tên của bà đồng nghĩa với “The Rising Sun” của tiếng Anh.

Ngược lại, nghi vấn The House Of The Rising Sun là nhà tù cũng không hề thiếu cơ sở khi tại New Orleans đúng là có một nhà tù tên Orleans Parish nằm ở phía Đông, đón bình minh trước những nơi khác trong thành phố.

Thế nhưng tất cả cũng chỉ dừng ở phỏng đoán. Và cũng không loại trừ khả năng “lời hát chỉ là lời hát”, chẳng cần thiết phải dựa trên một sự thật nào.

Công lớn của người đi tìm những bài dân ca

Như tất thảy khúc dân ca khác, The House Of The Rising Sun lưu truyền trong cộng đồng theo cách truyền miệng. Nó thủ thỉ giữa những giọt mồ hôi nóng hổi của tầng lớp lao động trong các hầm mỏ, đường ray xe lửa hay những góc khuất nơi bến cảng sầm uất.

Con cháu học từ ông bà cha mẹ, người vùng này học từ người vùng kia và cứ thế lịch sử của The House Of The Rising Sun âm ỉ trôi. Đến đầu thế kỷ 20, ca khúc được hát tại nhiều khu vực ở phía Nam nước Mỹ.

Bản thu âm sớm nhất của The House Of The Rising Sun được ghi nhận thuộc về Clarence "Tom" Ashley và Gwen Foster vào năm 1928. Trước đó, cây viết âm nhạc Robert Winslow Gordon đã từng cho đăng toàn bộ lời bài hát này trên tạp chí Adventure năm 1925.

Nhưng phải đến khi có sự tham gia của một người dành tâm huyết đặc biệt cho dân ca - Alan Lomax thì The House Of The Rising Sun mới được chú ý đặc biệt. Được sự ủy quyền của Thư viện Quốc hội Hoa Kỳ, năm 1937 ông Alan Lomax thực hiện chuyến “thực tế” vòng quanh nước Mỹ với mục đích thu thập và hệ thống hóa những bài hát dân gian nổi tiếng trong cộng đồng.

Đến thành phố Middlesboro thuộc bang Kentucky, ông tìm thấy The House Of The Rising Sun qua Georgia Turner - con gái một người thợ mỏ. Quá thích thú, vị chuyên gia này lập tức thực hiện 2 bản thu mà một trong số đó do chính Georgia Turner thể hiện, về sau được đưa vào tuyển tập Our Singing Country dưới cái tên Rising Sun Blues.

'Like A Rolling Stone' của Bob Dylan: Cơn 'hận thù' làm thay đổi nền âm nhạc

Thời điểm này 1 năm trước, Bob Dylan vinh dự được nhận giải Nobel Văn học. Và người hâm mộ của ông hẳn không thể quên được năm 1965, trong Liên hoan nhạc folk ở Newport khi mà lần đầu tiên Bob Dylan đứng trước một đám đông la ó, hò hét trong phẫn nộ.

Bản thân Alan Lomax có quan điểm khác về nguồn gốc ca khúc. Ông nói rằng nó mang dáng dấp 2 bài hát dân ca Anh là Matty Groves và The Unfortunate Rake, bởi thế có thể đúng ra phải xuất phát từ nước Anh. Song nhận định này của Alan bị một số chuyên gia âm nhạc khác phản bác.

Kể từ đây, đã có rất nhiều nghệ sĩ hát The House Of The Rising Sun. Quá tiện lợi khi The House Of The Rising Sun vốn có nguồn gốc từ dân ca, nên tất cả được thoải mái hát lại mà không phải xin phép. Bob Dylan đưa bài hát này vào album đầu tay năm 1962, trước đó là Dave Van Ronk, Woody Guthrie… và về sau là phiên bản cực kỳ thành công của The Animals.

Hà My