(TT&VH Online) - Nếu như những gì được mổ tả trong The Odyssey diễn ra đúng như vậy thì thời gian chính xác mà thành Troy sụp đổ là vào năm 1188 trước Công nguyên. Hai nhà thiên văn học là Constatino Baikouzis (Argentina) và Giáo sư Marcelo Magnasco (New York) đã đưa ra con số này sau khi tính toán 4 hiện tượng thiên văn được Homer đề cập trong The Odyssey, đặc biệt là hiện tượng nhật thực toàn phần.
The Odyssey là một trong những tác phẩm vĩ đại của văn học phương Tây được Homer viết 8 thế kỷ trước khi Chúa Jesus giáng sinh và 4 thế kỷ sau khi thành Troy sụp đổ. Nhiều thế hệ đã mải mê nghiên cứu các dòng thơ trong thiên sử thi kể về hành trình dài trở về hòn đảo quê hương Ithaca của người hùng Odysseus. Hai nhà thiên văn cho rằng một câu trong The Odyssey ám chỉ tới hiện tượng nhật thực mà họ tính toán nó xảy ra ngày 16/4/1178 trước Công nguyên – ngày Odysseus trở về nhà để giết những kẻ tình địch.
 Sự sụp đổ của thành Troy, tranh mầu dầu của họa sĩ Đức Johann Georg Trautmann (1713–1769). |
Sau cuộc chiến thành Troy kéo dài 10 năm, Odysseus phải mất 10 năm mới trở về Ithaca. Trong thời gian Odysseus xa nhà, cậu con trai bé bỏng của anh – Telemachus – đã trưởng thành thành một chàng trai, trong khi người vợ của anh luôn bị những kẻ quyền quý phóng túng vây quanh và muốn cưới nàng. Trên đường trở về nhà Odysseus đã bị nữ thần Calypso xinh đẹp bắt làm nô lệ và làm người tình trong 7 năm. Cuối cùng Odysseus đã thoát khỏi Calypso, sống sót qua một vụ đắm tàu khi tất cả những người đồng xứ của anh đều bị chết đuối. Odysseus kết bạn với những người Phaeacia, những thủy thủ giàu kinh nghiệm đã đưa anh trở về Ithaca an toàn. Về quê Odysseus phải giả vờ là một kẻ ăn mày để nắm bắt được mọi điều đang diễn ra trong ngôi nhà của mình...
Trong khúc sau của sử thi The Odyssey gồm 12.110 câu thơ này, Homer đã viết một câu ám chỉ đến hiện tượng nhật thực toàn phần. Thực ra, vấn đề này đã được một số học giả cổ đại đề cập đến, nhưng phải đến những năm 1920 các nhà thiên văn học mới tính toán được rằng hiện tượng nhật thực ở Hy Lạp trong thời gian đó chỉ có thể xảy ra vào ngày 16/4/1178 trước Công nguyên. Tuy nhiên, một số ít người lại cho rằng đoạn thơ đó ám chỉ tới hiện tượng nhật thực toàn phần huyền thoại chứ không hề có thực. Nhưng hai nhà thiên văn là Constatino Baikouzis (Argentina) và Giáo sư Marcelo Magnasco (trường ĐHTH Rockefeller ở New York) tin rằng họ có chứng cớ thuyết phục để ủng hộ cho hiện tượng nhật thực ngày 16/4/1178 trước Công nguyên bằng việc phân tích các khúc ca khác đề cập đến 4 hiện tượng thiên văn khác.
 Huyền thoại Ngựa thành Troy, tranh khắc axít thế kỷ 19. |
Thay vì tìm hiểu khi nào có hiện tượng nhật thực trong lịch sử như nhiều nhà thiên văn học từng làm, thì Baikouzis và Magnasco nghiên cứu thời điểm trăng non xuất hiện, sự xuất hiện đồng thời của hai chòm sao trong bầu trời đêm và sự xuất hiện của các hành tinh Mercury và Venus. Tất cả 4 hiện tượng được đề cập trong The Odyssey này đã giúp hai nhà thiên văn học có cách xác định khác về thời điểm mà Odysseus được cho là đã trở về nhà để giết tình địch. Homer viết Odysseus trở về nhà với Ngôi sao của Bình minh – ám chỉ đến hành tinh Venus có thể nhìn thấy khi mặt trời mọc. Odysseus vượt biển về Ithaca sớm 29 ngày rưỡi, khi các chòm sao Bootes và Pleiades đều có thể nhìn trên bầu trời lúc mờ sáng và có trăng non vào ngày trước khi Odysseus giết chết các kẻ tình địch.
Hai nhà thiên văn này đã tính toán 4 sự kiện kể trên trong The Odyssey và so sánh chúng với những với các dữ liệu thiên văn góp nhặt từ 135 năm. Kết quả mà họ có được đúng là ngày xảy ra nhật thực toàn phần vào 16/4/1178 trước Công nguyên. “Chúng tôi không khẳng định những sự kiện được mô tả trong The Odyssey đã thực sự đã xảy ra vì nhiều điều chỉ là tưởng tượng. Nhưng những gì mà chúng tôi muốn làm là đưa mọi người trở lại với trường ca này và có một cách nhìn khác. Cứ giả định là có người hùng Odysseus, có những kẻ tình địch bị giết, thực là người hùng này phải mất 10 năm mới về được nhà, nếu vậy thì sự sụp đổ của thành Troy xảy ra 10 năm trước khi những kẻ tình địch bị giết, tức là vào năm 1188 trước CN. Niên đại của tầng bị phá hủy của thành Troy là vào khoảng năm 1190, hơn kém nhau chỉ vài năm”, Magnasco nói.
Tuấn Vỹ
