Chuyện những bức ảnh Hà Nội xưa của nhà ngoại giao Anh

(Thethaovanhoa.vn) - Đảm trách vai trò phó đoàn ngoại giao của Đại sứ quán Anh tại Việt Nam, suốt 3 năm đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, John Ramsden đã khám phá Hà Nội bằng việc chụp hơn 1.700 tấm ảnh, lưu trữ trong 75 cuộn phim. Những khuôn hình về Hà Nội những ngày xưa cũ đã được John mang trở lại Thủ đô ngàn năm sau 30 năm lênh đênh trong các nhà triển lãm châu Âu.

Chưa vội mở triển lãm, John và cộng sự - nhóm “Hanoi Spirit of Place” (tạm dịch: “Hà Nội, Linh hồn một vùng đất”) tổ chức một buổi trò chuyện nhỏ tại Viện Goethe Hà Nội vào hôm qua, 26/7.

Mở đầu cuộc trò chuyện, John đã giới thiệu mục đích cuộc gặp gỡ: Tôi mong những bức ảnh của mình có thể đánh thức những bình minh xưa cũ của người Hà Nội. Và các bạn sẽ giúp chúng tôi tìm đối chứng những địa điểm, thông tin trong những bức ảnh. Nhờ đó, trong triển lãm tới đây tại Hà Nội, chúng tôi sẽ có những chú thích đúng và hay về những bức ảnh của thành phố này trong những ngày gian khó mà yên bình.

Ảnh của John trình chiếu trong buổi trò chuyện khá đa dạng. Song có 2 đề tài chính mà nhà ngoại giao Anh này theo đuổi. Đó là Hà Nội trong “đêm trước đổi mới” và Hà Nội nghìn năm.

Khi được hỏi: Lúc những bức hình này được chụp, các bạn đã sinh ra chưa? Hai phần ba số người trong khán phòng đã giơ tay tỏ ý chưa. Và những bức ảnh, tư liệu quý thời bao cấp cùng lời bình rất hóm của nhà ngoại giao Anh khiến các bạn trẻ không khỏi ngỡ ngàng khi cha anh mình đã qua những ngày như thế.

John Ramsden nói: “Khi sung sướng, người ta sẽ mau quên những ngày khó khăn. Song tôi không hiểu sao người Hà Nội lại nhớ về những tháng ngày này lâu và trìu mến đến vậy. Ngay khi đặt chân xuống sân bay Nội Bài, tôi đã thấy một chiếc Rolls-Royce. Tôi hiểu ngay Hà Nội đã khác rất xa 30 năm về trước, ngày xe máy là một thứ xa xỉ.”

“Tôi cũng sợ những bức ảnh của mình không được người Hà Nội đón nhận nữa. Nhưng thực tế ngược lại. Những người sống qua những tháng ngày ấy đều thổn thức khi ngắm lại những bức ảnh này. Còn các bạn trẻ, tôi thấy niềm thích thú trong mắt các bạn khi ngắm lại những tháng ngày khốn khó mà các bạn không một phút trải nghiệm” - John kể.

Trong cuộc trò chuyện, John trình chiếu từng bức hình. Mỗi khi bức hình dừng, ông kể về hoàn cảnh chụp bức hình cũng những hiểu biết của ông liên quan tới vấn đề bức hình đề cập. Đồng thời, khán giả cũng “góp chuyện” xung quanh ngay.

"Bức ảnh này tôi chụp ở hội làng Đồng Kỵ. Mọi người rất đông, những đứa trẻ cố trèo lên cây, một vài người khác cố tìm chỗ tránh trú trước lúc quả pháo cực lớn được châm" - John giải thích

Đến bức ảnh về một chiếc xe đạp chở cồng kềnh tựa vào góc phố, John lại kể: "Ở đây 3 năm, tôi thấy một sự linh hoạt trong cách sử dụng phương tiện trong căn tính người Việt. Xe đạp này, chính là phương tiện giao thông người Pháp mang vào Việt Nam. Rồi sau đó, người Việt lại dùng chính phương tiện này ngược những cung đường hiểm chở ở vùng núi phía Bắc để tải gạo chi viện cho quân đội đánh Điện Biên Phủ khiến người Pháp phải rút về. Sau đó, người Việt cũng dùng những chiếc xe đạp để vượt dãy Trường Sơn sừng sững tiếp viện hàng hóa cho quân đội miền Nam đánh Mỹ. Thời bình, chiếc xe đạp lại được người Hà Nội sử dụng như phương tiện giao thông và mưu sinh..."

 "Bức ảnh này chụp ở Bến Đục, Chùa Hương những năm 1980. Người Hà Nội hay tới chùa này để cầu con trai. Rất có thể, một vài chàng trai ngồi đây được sinh ra nhờ ngôi chùa này" - John vừa nói, vừa cười lớn.

"Chắc mọi người đều nhận ra đây là họa sỹ tài danh của đất nước các bạn, họa sỹ Bùi Xuân Phái. Với tôi, ông vừa là người thầy về nghệ thuật thị giác, vừa là người bạn thân. Tôi hay tới nhà ông chơi và đi vẽ cùng ông những góc phố những năm ấy. Trong khu nhà xập xệ với 4 người con, Bùi Xuân Phái thường vẽ trên gác xép. Tôi rất thán phục khi trong điều kiện sống như vậy, ông vẫn sáng tác ra những kiệt tác về Hà  Nội" - John kết thúc phần thuyết trình ấn tượng

Cũng theo chia sẻ của John Ramsden, triển lãm những bức ảnh về Hà Nội đầu thập niên 1980 của ông sẽ khai mạc vào tháng 10 tới, tại Hà Nội.

Phạm Mỹ